កំណើតដំបូងនៃអ៊ីនធឺណិត

ថ្ងៃសៅរ៍ ១៥ ខែកក្កដា ២០២៣
មាស មល្លិកា
១ នាទីអាន

អ៊ីនធឺណិតត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៥០។ សង្គ្រាមត្រជាក់បានឈានដល់កម្រិតកំពូល ហើយភាពតានតឹងដ៏ធំក៏បានកើតឡើងរវាងទ្វីបអាមេរិកខាងជើង និងសហភាពសូវៀត។ ភាពតានតឹងរវាងមហាអំណាចទាំងពីរនេះបាននាំឱ្យប្រជាជនរស់នៅក្នុងភាពភ័យខ្លាចអំពីអាវុធនុយក្លេអ៊ែរដែលប្រទេសទាំងពីរមាន ហើយសហរដ្ឋអាមេរិកបានដឹងថាវាត្រូវការប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងដែលមិនអាចរងផលប៉ះពាល់ដោយការវាយប្រហារនុយក្លេអ៊ែររបស់សូវៀត តាមរយៈការបង្កើតវិធីសាស្រ្តទំនាក់ទំនងឯករាជ្យដោយប្រើអ៊ីនធឺណិត។

នៅពេលនោះ កុំព្យូទ័រគឺជាម៉ាស៊ីនធំ និងមានតម្លៃថ្លៃ ដែលប្រើដោយអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រយោធា និងបុគ្គលិកសាកលវិទ្យាល័យតែប៉ុណ្ណោះ។

អ៊ីនធឺណិតបានចាប់ផ្តើមនៅក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០ដែលជាមធ្យោបាយមួយសម្រាប់អ្នកស្រាវជ្រាវរដ្ឋាភិបាលក្នុងការចែករំលែកព័ត៌មាន។ ថ្ងៃទី ១ ខែមករា ឆ្នាំ ១៩៨៣ ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាថ្ងៃកំណើតផ្លូវការរបស់អ៊ីនធឺណិត។

អ៊ិនធឺណិត គឺជាប្រព័ន្ធសកលនៃបណ្តាញកុំព្យូទ័រដែលមានទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមកដែលប្រើឈុតប្រូតូគោលអ៊ីនធឺណិត (TCP/IP) ដើម្បីផ្សារភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងរវាងបណ្តាញអ៊ីនធឺណិត និងឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិច។ វាគឺជាបណ្តាញនៃបណ្តាញដែលមានបណ្តាញឯកជន សាធារណៈ ការសិក្សា អាជីវកម្ម និងបណ្តាញរដ្ឋាភិបាលនៃវិសាលភាពក្នុងមូលដ្ឋានដល់សកលលោក ដែលភ្ជាប់ដោយអារេទូលំទូលាយនៃបច្ចេកវិទ្យាបណ្តាញអេឡិចត្រូនិច ឥតខ្សែនិងអុបទិក។

តើអ្នកដឹងទេថាកម្ពុជាប្រើអ៊ីនធឺណិតដំបូងគេនៅពេលណា?

ប្រទេសកម្ពុជាបានចាប់ផ្តើមប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតលើកដំបូងគេនៅឆ្នាំ ១៩៩៧ ដែលជាការបើកប្រវត្តិសាស្ត្រនៃយុគសម័យអ៊ិនធឺណិតនៅកម្ពុជាក៏ចាប់ផ្តើមចាប់ពីពេលនោះមក។ សេវាអ៊ីនធឺណិតដំបូងគេដែលត្រូវបានដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់នៅកម្ពុជាមានឈ្មោះថា Camnet Internet Service ។ Camnet Interenet Service គឺជាក្រុមហ៊ុនផ្តល់សេវាអ៊ីនធឺណិតដែលដំណើរការដោយក្រសួងប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍កម្ពុជាដោយមានការគាំទ្រពីមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិនៃប្រទេសកាណាដា។ វាមានទីស្នាក់ការកណ្តាលនៅទីក្រុងភ្នំពេញ។

ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានតភ្ជាប់ទៅកាន់អ៊ីនធឺណិតតាមរយៈផ្កាយរណបដែលមានកម្លាំង ៦៤ គីឡូប៊ីត ក្នុងមួយវិនាទីដែលភ្ជាប់មកពីប្រទេសសិង្ហបុរីនៅខែឧសភាឆ្នាំ ១៩៩៧។

ទន្ទឹមនឹងនេះ នៅពេលដែលCamnetបានដាក់ដំណើរការលើកដំបូងរបស់ខ្លួនក្នុងវិស័យអ៊ីនធឺណិតនៅកម្ពុជា វាបានភ្ជាប់អ្នកប្រើប្រាស់ជាង ៩០ នាក់ និងដៃគូពាណិជ្ជកម្មផ្សេងៗទៀត កំឡុងពេលនោះដែរក៏មានការផ្តល់សេវាកម្មផ្នែកអ៊ីនធឺណិតដល់ ក្រសួងរដ្ឋាភិបាល សិស្សនិស្សិត និងអង្គការមួយចំនួន សម្រាប់ប្រតិបត្តិការលើកដំបូងរបស់ខ្លួនលើអ៊ីនធឺណិតក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។

នៅលើផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម Camnet បានប្រឈមមុខនឹងការប្រកួតប្រជែងដ៏តឹងតែងពីសេវាកម្មអ៊ីនធឺណិតទីពីរគឺ Big Pond ដែលត្រូវបានដាក់ឱ្យដំណើរការដោយក្រុមហ៊ុនទូរគមនាគមន៍យក្សរបស់អូស្ត្រាលី Telstra នៅថ្ងៃទី ២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ១៩៩៧។

នៅពេលនោះក្នុងឆ្នាំ ២០០១ តម្លៃអ៊ិនធឺណិតនៅកម្ពុជាគឺផ្អែកលើកាតអ៊ីនធឺណិតបង់ប្រាក់ជាមុន ដែលមានតម្លៃប្រហែល ៣.៣៣ ដុល្លារក្នុងមួយម៉ោងពីសេវាផ្តល់អ៊ីនធឺណិត (IPS) ដូចជា Camnet នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍សិក្សាមួយរបស់សហភាពទូរគមនាគមន៍អន្តរជាតិទីក្រុងហ្សឺណែវ ប្រទេសស្វីស។

ការផ្ញើសារធ្លាប់មានតម្លៃ ០.១៥ ដុល្លារក្នុងមួយគីឡូបៃ ដែលអាចសរសេរបានប្រហែល ១៥០ តួអក្សរនៃអត្ថបទ។ មានការគិតថ្លៃតាមចំនួនម៉ោងក្នុងការហៅទូរស័ព្ទចូលជាមួយដៃគូបែបឯកជន ឬដៃគូឯកជនសាធារណៈ ដូច្នេះលុះត្រាតែឯកសារមានទំហំធំខ្លាំងដូចជាការទាញយកកម្មវិធីជាដើម ក្រៅពីនេះការចំណាយក្នុងការទទួលឯកសារនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាគឺមានសូវមានភាពចាំបាច់នៅឡើយទេ។

ដោយសារតម្លៃអ៊ីនធឺណិតខ្ពស់ ការតភ្ជាប់អ៊ីនធឺណិតនៅមានកម្រិត សូម្បីតែនៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ និងខេត្តសៀមរាបមានអ៊ីនធឺណិតក៏ដោយ ប៉ុន្តែមានហាងអ៊ីនធឺណិតតិចតួចប៉ុណ្ណោះដែលមានលទ្ធភាពប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិត ខណៈពេលដែលនៅតំបន់ដាច់ស្រយាលមិនមានការប្រើប្រាស់ទូលំទូលាយនៃអ៊ីនធឺណិតនៅឡើយទេ។

ការរីកដុះដាលនៃការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតនាពេលបច្ចុប្បន្ន

ក្រោយមកទៀត ប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតរឹតតែដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ក្នុងប្រមាណ១៥ ឆ្នាំក្រោយមកនេះ អ៊ីនធឺណិតបានវិវត្តទៅជាប្រភពចម្បងសម្រាប់ការទទួលបានព័ត៌មាន និងកម្សាន្ត សម្រាប់អ្នកដែលមានកម្រិតជីវភាពមធ្យម និងកម្រិតជីវភាពខ្ពស់។ការផ្លាស់ប្តូរទាំងនេះបានចាប់ផ្តើមចាប់តាំងពីមានវត្តមាននៃក្រុមហ៊ុនផ្តល់សេវាអ៊ីនធឺណិតដូចជា Camnet និង Big Pond ដែលបានអនុញ្ញាតឲ្យមនុស្សមួយក្រុមតូចអាចប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតបាននៅតាមហាងកាហ្វេមួយចំនួននៅរាជធានីភ្នំពេញ។

បច្ចុប្បន្នការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតនិង Wi-Fi ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាទូទៅ ព្រមទាំងមានតម្លៃទាបទៀតផង ដោយអ្នកប្រើប្រាស់អាចផ្សារភ្ជាប់ខ្លួនជាមួយនឹងពិភពអនឡាញបានស្ទើរតែគ្រប់ទីកន្លែង ដូចជាតាមហាងកាហ្វេ ភោជនីយដ្ឋាន សណ្ឋាគារ តាមអាគារការិយាល័យ តាមគេហដ្ឋាន និងនៅតាមទីសាធារណៈមួយចំនួនផងដែរ ដោយផ្តល់នូវការប្រើប្រាស់ Wi-Fi ដោយឥតគិតថ្លៃសម្រាប់សាធារណៈជន។

បើគិតត្រឹមខែមករា ឆ្នាំ ២០២៣ កម្ពុជាមានអ្នកប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតចំនួន ១១.៣៧ លាននាក់ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍ទិន្នន័យឌីជីថល ២០២៣ កម្ពុជា។

ការចូលប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតឥឡូវនេះមានសារៈសំខាន់ណាស់ក្នុងជីវិតរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា។ ស្ទើរតែគ្រប់ទិដ្ឋភាពនៃជីវិតប្រចាំថ្ងៃរបស់យើងត្រូវបានភ្ជាប់ទៅឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិច និងអ៊ីនធឺណេតតាមវិធីដែលយើងធ្វើអន្តរកម្ម ចែករំលែកព័ត៌មាន កម្សាន្ត ការសិក្សាតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ ការផ្ទេរប្រាក់ ការទិញទំនិញតាមអ៊ីនធឺណិត និងការធ្វើការពីចម្ងាយ រួមជាមួយនឹងសកម្មភាពជាច្រើនទៀត។

អត្ថបទទាក់ទង

ហេតុផលចំនួន ៤ នៅពីក្រោយភាពជោគជ័យនៃវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតសម្រាប់យុវជន

ថ្ងៃអង្គារ ៣ ខែតុលា ២០២៣
ទេពកេន វណ្ណកន
ព្រឹត្តិការណ៍

វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតសម្រាប់យុវជនកម្ពុជា (ហៅកាត់ថា yIGF) លើកដំបូងបង្អស់បានបញ្ចប់ទៅដោយជោគជ័យកាលពីថ្ងៃទី ២៣-២៤ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៣ កន្លងទៅ។ ព្រឹត្តិការណ៍រយៈពេល ២ ថ្ងៃនេះ ប្រព្រឹត្តទៅនៅឯបណ្ឌិតសភាបច្ចេកវិទ្យាឌីជីថលកម្ពុជា (CADT) នៅរាជធានីភ្នំពេញ បេះដូងនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដោយមានអ្នកចូលរួមសរុបប្រមាណ ២០០នាក់។បើតាមនិយមន័យដែលបានបង្ហោះនៅលើទំព័រវេបសាយរបស់ខ្លួន វេទិកា yIGF មានគោលបំណងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងរបស់យុវជន ជុំវិញប្រធានបទនានាដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការងារអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត ដើម្បីជំរុញយុវវ័យជំនាន់ក្រោយឱ្យចូលរួមឱ្យបានសកម្មនៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សាគោលនយោបាយ និងដំណើរការធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្ត ដើម្បីយល់ដឹងអំពីតួនាទីរបស់ពួកគេនៅក្នុងសង្គមនាពេលអនាគត ក៏ដូចជាដើម្បីឱ្យពួកគេប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតប្រកបដោយសុវត្ថិភាពផងដែរ។ដោយឈរលើហេតុផលធំៗចំនួន ៤ ខាងក្រោម យើងអាចសន្និដ្ឋានបានថា នេះគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងបច្ចេកវិទ្យាមួយដ៏ជោគជ័យបំផុតនៅកម្ពុជា។១. ក្រុមការងារគ្រប់រូបមានការប្ដេជ្ញាចិត្តខ្ពស់ភាពជោគជ័យនៃព្រឹត្តិការណ៍នេះ បានមកពីក្រុមការងារគ្រប់រូប ដោយរាប់ចាប់ពីគណៈកម្មាធិការប្រឹក្សា (Advisory Committees ឬហៅកាត់ថា AC), គណៈកម្មាធិការរៀបចំ (Organizing Committees ឬហៅកាត់ថា OC) និងក្រុមយុវជនស្ម័គ្រចិត្ត។គណៈកម្មាធិការប្រឹក្សាដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការតម្រង់ទិសការរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍ទាំងមូលឆ្ពោះទៅរកផ្លូវដ៏ត្រឹមត្រូវ។ ពួកគាត់បាននាំយកព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់នេះមកកម្ពុជា និងបានសម្រិតសម្រាំងជ្រើសរើសគណៈកម្មាធិការរៀបចំ។ ពួកគាត់ក៏បានស្វះស្វែងរកជំនួយគាំទ្រទាំងសម្ភារៈនិងថវិកា, បោះដៃទៅរកអ្នកបង្កើតគោលនយោបាយនៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល និងត្រួសត្រាយផ្លូវឱ្យក្រុមការងារទាំងមូលសម្រេចការងារបានជោគជ័យ និងទាន់ពេលវេលា។ចំណែកឯគណៈកម្មាធិការរៀបចំវិញ ពោរពេញទៅដោយសមាជិកវ័យក្មេង វ័យឆ្លាត និងមានភាពរហ័សរហួន ដែលខ្ញុំជឿជាក់យ៉ាងមុតមាំថា ពួកគេនឹងក្លាយជាអ្នកដឹកនាំនៅកម្ពុជានាពេលអនាគតជាក់ជាមិនខាន។ ពួកគេសុទ្ធតែជាអ្នកដែលប្រកបទៅដោយចំណេះនិងជំនាញនៅលើផ្នែកផ្សេងៗគ្នា។ ពួកគេធ្វើការងារជាក្រុមយ៉ាងក្លៀវក្លា និងសម្រេចបាននូវសមិទ្ធផលការងារប្រកបដោយគុណភាពខ្ពស់ ដើម្បីធានាថា ព្រឹត្តិការណ៍នេះនឹងដំណើរការទៅដោយរលូន និងប្រកបដោយវិជ្ជាជីវៈ។The website teamភាពជោគជ័យនេះក៏មិនអាចខ្វះបានការរចូលរួមចំណែកពីសំណាក់ក្រុមអ្នកស្ម័គ្រចិត្តរបស់យើងបានទេ។ ពួកគេខិតខំបំពេញការងារដោយមិនខ្លាចនឿយហត់ ដើម្បីរួមចំណែកនៅក្នុងភាពជោគជ័យមួយនេះ។ ជាក់ស្ដែង នៅមុនព្រឹត្តិការណ៍នេះចាប់ផ្ដើម ទាំងគណៈកម្មាធិការរៀបចំ និងអ្នកស្ម័គ្រចិត្តរបស់យើងបានធ្វើការទាំងថ្ងៃទាំងយប់ដើម្បីសម្រេចការងាររបស់ពួកគេរៀងៗខ្លួន។ អ្នកខ្លះបានគេងតែពីរបីម៉ោងប៉ុណ្ណោះក្នុងមួយថ្ងៃ អស់រយៈពេលជាច្រើនថ្ងៃជាប់គ្នា។ បើអ្នកបានមកចូលរួមព្រឹត្តិការណ៍នេះដោយផ្ទាល់ ឬ ចូលអាននៅលើវេបសាយ ឬ ក៏ចូលមើលសមិទ្ធិផលនៅលើបណ្ដាញសង្គមរបស់ព្រឹត្តិការណ៍នេះ នោះអ្នកនឹងបានឃើញនូវស្នាដៃដ៏ត្រចះត្រចង់របស់ពួកគេជាក់ជាមិនខាន។២. បរិយាបន្នមិនខុសពីអ្វីដែលបានបង្ហោះនៅលើវេបសាយនៃព្រឹត្តិការណ៍នេះទេ yIGF គឺជាព្រឹត្តិការណ៍មួយប្រកបដោយថាមវ័ន្ត និងបរិយាបន្ន ពោលគឺវាបានប្រមូលផ្ដុំយុវជន, អ្នកបង្កើតគោលនយោបាយ, អ្នកជំនាញ និងសង្គមស៊ីវិលឱ្យមកជួបជុំគ្នា ដើម្បីពិភាក្សាអំពីការងារអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត, ចែករំលែកបទពិសោធន៍, បង្កើតទំនាក់ទំនងរវាងគ្នា និងរៀនសូត្រពីគ្នាទៅវិញទៅមក។អ្នកដែលបានចូលរួមទាំងនោះមានដូចជា៖ សិស្សនិស្សិត, អ្នកធ្វើការងារសង្គម, មន្ត្រីរាជការ និងអ្នកបង្កើតគោលនយោបាយ, ជនជាតិដើមភាគតិច, ប្រជាជនមកពីតាមបណ្ដាខេត្ត និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ជាដើម។ ក្រៅពីនេះ ក្នុងចំណោមអ្នកចូលរួមទាំងអស់ អ្នកខ្លះចូលរួមជាអ្នកស្ម័គ្រចិត្ត, វាគ្មិន, អ្នកសម្របសម្រួលជាមួយវាគ្មិន, ក្រុមជំនួយបច្ចេកទេស និងអ្នកកាន់កម្មវិធីជាដើម។លើសពីនេះ ព្រឹត្តិការណ៍នេះក៏មានចូលរួមផងដែរពីសំណាក់វាគ្មិនដែលមកពីបរទេស និងមកពីស្ថាប័នអន្តរជាតិនានា ដែលរួមមានដូចជា នាយកដ្ឋានកិច្ចការសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គម នៃអង្គការសហប្រជាជាតិ (UN Department of Economic and Social Affairs ឬ UNDESA), ក្រុមហ៊ុន Dot Asia, វាគ្មិនមកពីទីក្រុងហុងកុង, ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី, ឥណ្ឌា, ប៉ាគីស្ថាន, សាធារណរដ្ឋកូរ៉េ និងប្រទេសមួយចំនួនទៀត។៣. ប្រធានបទប្រធានបទចម្បងនៃវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតសម្រាប់យុវជនកម្ពុជានៅឆ្នាំនេះ គឺ «ការបង្កើនភាពអង់អាចផ្នែកឌីជីថល៖ ធានាការចូលរួមប្រើប្រាស់ សុវត្ថិភាព និងកាលានុវត្តភាពអ៊ីនធឺណិតសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា» ជាមួយនិងប្រធានបទរងចំនួន ៣ ដូចជា៖ ការណែនាំអំពីបញ្ញាសិប្បនិម្មិត (AI)សិទ្ធិឌីជីថល និងទំនួលខុសត្រូវលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតសន្តិសុខអ៊ីនធឺណិត និងឯកជនភាពទិន្នន័យ។ រាល់ប្រធានបទដែលបានដាក់ស្នើដោយវាគ្មិនទាំងអស់ ត្រូវតែស៊ីគ្នាជាមួយនិងប្រធានបទគោល ក៏ដូចជាប្រធានបទរងនៃវេទិកា។ប្រធានបទដែលទាក់ទងនឹងបញ្ញាសិប្បនិម្មិត, សិទ្ធិឌីជីថលនិងទំនួលខុសត្រូវលើប្រព័ន្ធអនឡាញ ព្រមទាំងសន្តិសុខសាយប័រ គឺជាប្រធានបទដ៏ពេញនិយមនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន។ អ្នកចូលរួមមកពីគ្រប់ជំនាញសុទ្ធតែចាប់អារម្មណ៍ទៅលើបញ្ញាសិប្បនិម្មិត និងរបៀបដែលវាដំណើរការ ខណៈពេលដែលអ្នកចូលរួមមកពីអង្គការសង្គមស៊ីវិល នាំគ្នាព្រួយបារម្ភអំពី «ដានជើងឌីជីថល» របស់មនុស្ស និងការបែកធ្លាយឯកជនភាពនៅលើប្រព័ន្ធអនឡាញ ជាពិសេសគឺអ្នកដែលធ្វើការនៅក្នុងវិស័យការពារសិទ្ធិរបស់កុមារ។I presented \"The Fondation of Web Security\"I helped Dixon with Khmer Tranlsationអ្នកចូលរួមទាំងអស់សុទ្ធតែចាប់អារម្មណ៍នឹងវិធានការរឹតបន្តឹងសុវត្ថិភាពផ្ទាល់ខ្លួននៅលើអ៊ីនធឺណិត តាមរយៈការរៀនសូត្រពីបច្ចេកទេសថ្មីៗពីអ្នកជំនាញមកពី ជំរុំឌីជីថល និងពីអ្នកជំនាញខាងសន្តិសុខសាយប័រដទៃទៀត។ក្រៅតែអំពីការចែកជាបន្ទប់សម្រាប់ចែករំលែក ក៏មានផងដែរកម្មវិធី «ភូមិ yIGF» និងកម្មវិធី «វេទិកាអ្នកពាក់ព័ន្ធពហុភាគី» ដែលគ្រប់អ្នកចូលរួមទាំងអស់ត្រូវបានតម្រូវឱ្យចូលរួម និងរៀនសូត្រពីកម្មវិធីទាំងពីរនេះ។ភូមិ yIGF ធ្វើឡើងនៅថ្ងៃដំបូងនៃវេទិកា ដោយអ្នកចូលរួមទាំងអស់ត្រូវបានលើកទឹកចិត្តឱ្យស្វែងយល់អំពីរូបិយបណ្ណឌីជីថល (រូបិយបណ្ណគ្រីបតូ), NFTs និងរបៀបដែលភាពរអាក់រអួលនៃទីផ្សារជួញដូរឧបករណ៍ទាំងនេះ ប៉ពាល់ទៅដល់ការវិនិយោគរបស់ពួកគេ តាមរយៈផលប៉ះពាល់មួយចំនួនដូចជា ការហ៊ែគ និងភាពរអាក់រអួលនៃសេវាអ៊ីនធឺណិតនិងការផ្ដាច់ចរន្តអគ្គិសនី។ កម្មវិធីនេះបានជួយឱ្យអ្នកចូលរួមទាំងអស់យល់ដឹងអំពីហានិភ័យនៃការវិនិយោគរបស់ពួកគេនៅលើទីផ្សារទាំងនោះ។Srymanit and I were the Crypto currency Seller (role play)Busy selling cryto currency (role play)ចំណែកឯវេទិកាអ្នកពាក់ព័ន្ធពហុភាគីវិញ ធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី២នៃវេទិកា ដោយក្នុងនោះអ្នកចូលរួមមួយចំនួនត្រូវបានបែងចែកជាក្រុមដោយមានបែងចែកតួនាទីគ្នា ដើម្បីធ្វើការតស៊ូមតិរវាងគ្នា។ ក្រុមទាំងនោះរួមមាន «ក្រុមតំណាងរដ្ឋាភិបាល», «ក្រុមតំណាងក្រុមហ៊ុនឯកជន» និង «ក្រុមតំណាងពលរដ្ឋទូទៅ»។ក្រុមនីមួយៗទទួលបានពេលវេលាគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការជួបប្រជុំគ្នា និងដើម្បីត្រៀមនូវសំណួរនិងចម្លើយ ដើម្បីសួរនិងឆ្លើយទៅកាន់ក្រុមដទៃទៀត។ ការតស៊ូមតិនេះបានដំណើរការទៅយ៉ាងល្អ ហើយលទ្ធផលដែលបានមកពីការតស៊ូមតិនេះគឺពោរពេញទៅដោយផលប្រយោជន៍យ៉ាងច្រើនក្រៃលែង។ វេទិកាអ្នកពាក់ព័ន្ធពហុភាគីនេះ ត្រូវបានបូកសរុបដោយលោក ធី ទ្រី អគ្គនាយកនៃអង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ (ODC) ដោយលោកបានគូសបញ្ជាក់ថា លោកបានរៀនសូត្រនូវគំនិតថ្មីៗជាច្រើនពីការតស៊ូមតិនេះ និងបានសន្យាថានឹងនាំយកគំនិតទាំងនោះទៅពិភាក្សានៅក្នុងដំណើរការបង្កើតគោលនយោបាយជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធបន្តទៀត។The team representing the government meeting before the Multi-Stakeholder conferenceDuring the Multi-Stakeholder conference៤. ការចូលរួមចំណែកពីសំណាក់ភាគីទាំងអស់វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតសម្រាប់យុវជនកម្ពុជានឹងមិនអាចទទួលបានជោគជ័យបានទេ ប្រសិនបើមិនមានការចូលរួមពពីគណៈកម្មាធិការប្រឹក្សា, គណៈកម្មាធិការរៀបចំ, អ្នកស្ម័គ្រចិត្ត, វាគ្មិន និងអ្នកចូលរួមគ្រប់ៗរូប។ អ្នកចូលរួមគ្រប់រូបបានប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយគ្នាយ៉ាងរស់រវើកកំលុងពេលសិក្សានៅតាមបន្ទប់, កំលុងពេលសម្រាកអាហារសម្រន់ និងសូម្បីតែបន្ទាប់ពីវេទិកានេះត្រូវបានបិទបញ្ចប់ទៅហើយក្ដី។តាមរយៈការសង្កេតរបស់ខ្ញុំ អ្នកចូលរួមជាច្រើនបានបង្កើតមិត្តថ្មីៗ, បានរៀនសូត្រពីចំណេះដឹងថ្មីៗ និងបានយល់ដឹងអំពីបញ្ហាប្រឈមនៅក្នុងវិស័យឌីជីថលនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ សិស្សនិស្សិតនឹងទទួលបានការងារល្អៗក្រោយពេលបញ្ចប់ការសិក្សាតាមរយៈការបង្កើតមិត្តភាពថ្មីៗនៅក្នុងវេទិកានេះ។ រីឯក្រុមហ៊ុនឯកជនវិញ អាចនឹងទទួលបានគម្រោងថ្មីៗបន្ថែមទៀតពីភាគីដ៏មានសក្ដានុពលនានា ដែលពួកគេបានជួបប្រាស្រ័យទាក់ទងនៅឯវេទិកានេះ។ចំណុចសំខាន់មួយទៀតដែលវេទិកានេះបាននាំមក គឺការពិភាក្សារកធាតុចូលជុំវិញច្បាប់ស្ដីពីការការពារទិន្នន័យបុគ្គល។ ខ្ញុំជឿជាក់យ៉ាងមុតមាំថា ច្បាប់នេះនឹងទទួលបានធាតុចូលច្រើនជាងមុន និងត្រូវបានអនុម័តឱ្យប្រើប្រាស់ក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ។ ដោយសារតែរូបខ្ញុំផ្ទាល់នឹងទៅចូលរួមកិច្ចប្រជុំប្រចាំឆ្នាំនៃវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតលើកទី ១៨ នៅទីក្រុងក្យូតូ ប្រទេសជប៉ុន ក្នុងពេលខាងមុខដ៏ខ្លី ខ្ញុំរីករាយនឹងចែករំលែកនូវចំណេះដឹងនិងបទពិសោធន៍ដែលខ្ញុំនឹងទទួលបានពីវេទិកានេះ នៅក្នុងដំណើរការនៃកិច្ចពិភាក្សាស្វែងរកធាតុចូលនៃច្បាប់នេះ ទៅតាមគ្រប់មធ្យោបាយដែលអាចធ្វើទៅរួច ក្រោយពេលត្រឡប់មកវិញ។All participants after the closing ceremonyជាចុងក្រោយ ខ្ញុំជឿជាក់ថា វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតសម្រាប់យុវជនកម្ពុជា ឆ្នាំ ២០២៣ ពិតជាបានផ្ដល់ក្ដីសង្ឃឹមដល់ពលរដ្ឋកម្ពុជាគ្រប់រូប ដើម្បីឱ្យពួកគេរស់នៅក្នុងពិភពលោកមួយដែលមានសុវត្ថិភាពជាងមុន នៅក្នុងយុគសម័យបដិវដ្តន៍ឧស្សាហកម្មទី ៤។ ដែលមានន័យថា ពួកគេនឹងកាន់តែមានការប្រុងប្រយ័ត្នជាងមុនក្នុងការសម្រេចចិត្តថា តើទិន្នន័យប្រភេទណាដែលពួកគេគួរ ឬ មិនគួរចែករំលែកនៅលើប្រព័ន្ធអនឡាញ និងថាតើ ពួកគេគួរចែករំលែកទិន្នន័យផ្ទាល់ខ្លួនទាំងនោះក្នុងកម្រិតណា។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ខ្ញុំក៏សង្ឃឹមថា ពួកគេនឹងរៀនសូត្រពីការប្រើប្រាស់មធ្យោបាយក្នុងការការពារខ្លួនរបស់ពួកគេពីគ្រប់ការវាយប្រហារខាងសាយប័រ។ បន្ថែមពីលើនេះ ពួកគេក៏នឹងយល់ដឹងពីបច្ចេកវិទ្យាដែលទាក់ទងនឹងបញ្ញាសិប្បនិម្មិតថ្មីៗនៅជុំវិញខ្លួន និងដែលកំពុងពេញនិយម រួចហើយព្យាយាមសម្របខ្លួនទៅតាមការរីកចម្រើនទាំងនោះ។ ធ្វើដូច្នេះ ពួកគេនឹងតែងតែធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពសមត្ថភាពការងាររបស់ពួកគេនៅលើទីផ្សារការងារជានិច្ច។ពិតណាស់ បើគ្មានការជួយជ្រោមជ្រែងពីអង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍទេ នោះព្រឹត្តិការណ៍ដ៏ប្រកបដោយផ្លែផ្កាមួយនេះ នឹងមិនលេចជារូបរាងបាននោះឡើយ។ ខ្ញុំសង្ឃឹមយ៉ាងមុតមាំថា អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ ក៏ដូចជាភាគីពាក់ព័ន្ធដទៃទៀត នឹងពិចារណារៀបចំឱ្យមានវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតសម្រាប់យុវជនកម្ពុជានេះនៅឆ្នាំក្រោយៗទៀត៕

ការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតនៅកម្ពុជា

ថ្ងៃសៅរ៍ ២៩ ខែកក្កដា ២០២៣
មាស មល្លិកា, ហួត មរកត
អក្ខរកម្មឌីជីថល

ការកើនឡើងនៃការប្រើប្រាស់អ៊ិនធឺណិតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺជាសញ្ញានៃបដិវត្តន៍ឌីជីថលលើទំហំកាន់តែទូលំទូលាយនៅក្នុងវិស័យផ្សេងៗគ្នាសម្រាប់កំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងរបៀបរស់នៅបែបឌីជីថល។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បទប្បញ្ញត្តិដើម្បីគ្រប់គ្រងអ៊ីនធឺណិតឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើង និងការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវសុវត្ថិភាព និងតម្លាភាពក្នុងការចូលប្រើអ៊ីនធឺណិត គឺត្រូវការជាចាំបាច់ ដើម្បីទទួលបានសក្តានុពលពេញលេញនៃអ៊ីនធឺណិតតាមមធ្យោបាយរួមបញ្ចូល។នៅដើមឆ្នាំ 2023 មានអ្នកប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណេតចំនួន 11.37 លាននាក់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ជាមួយនឹងការភ្ជាប់បណ្តាញទូរស័ព្ទចល័តសរុបចំនួន 22.16 លានត្រូវបានដំណើរការ ស្មើនឹង 131.5 ភាគរយនៃចំនួនប្រជាជនសរុប នេះបើយោងតាម Digital 2023: Cambodia ។ក្រសួងប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍ បានឲ្យដឹងថា អ្នកប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណេតនៅកម្ពុជា ចាប់ផ្តើមកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំង ក្នុងអំឡុងពេលជំងឺរាតត្បាតកូវីដ-១៩ ជាមួយនឹងតម្រូវការទិញទំនិញតាមអ៊ីនធឺណិត និងការសិក្សាតាមអ៊ីនធឺណិត។ពាណិជ្ជកម្មអេឡិចត្រូនិកប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាបានរកឃើញវិធីថ្មីនៃការរស់នៅកាន់តែងាយស្រួល ខណៈពេលដែលចាប់ផ្តើមសម្របខ្លួនទៅនឹងការប្រើប្រាស់ប្រតិបត្តិការប្រាក់ឌីជីថលតាមរយៈគណនីធនាគារជំនួសឱ្យសាច់ប្រាក់ក្នុងអំឡុងពេលជំងឺរាតត្បាត។ កត្តានេះនាំឱ្យមានការរីកចម្រើនក្នុងវិស័យពាណិជ្ជកម្មអេឡិចត្រូនិកនៅកម្ពុជា។ការលក់ និងទិញតាមអ៊ីនធឺណិតតាមរយៈកម្មវិធីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម កម្មវិធីចែកចាយអាហារ សាលារៀន ការថែទាំសុខភាព អគ្គិសនី និងការទូទាត់ទឹកក៏ត្រូវបានធ្វើឡើងជាឌីជីថលតាមរយៈ QR Code ផងដែរ។ ការទូទាត់ចាប់ផ្តើមមានអារម្មណ៍ស្រួល សន្សំសំចៃពេលវេលា និងថាមពលជាមួយស្មាតហ្វូនរបស់អ្នក និងដោយគ្រាន់តែភ្ជាប់អ៊ីនធឺណិត ឬ Wi-Fi ប៉ុណ្ណោះ។យោងតាម Statista ប្រាក់ចំណូលនៅក្នុងទីផ្សារ e-commerce ត្រូវបានគេព្យាករណ៍ថានឹងឈានដល់ 979.90 លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ 2023 ។ នៅក្នុងទីផ្សារ e-commerce ចំនួនអ្នកប្រើប្រាស់ត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងមានចំនួនដល់ទៅ 8.76 លាននាក់នៅឆ្នាំ 2027 ។ ច្បាប់អ៊ីនធឺណិត និងច្បាប់ពាណិជ្ជកម្មអេឡិចត្រូនិក ដើម្បីគ្រប់គ្រង និងការពារអ្នកប្រើប្រាស់ គឺចាំបាច់ដើម្បីគ្រប់គ្រងសុវត្ថិភាព និងសុវត្ថិភាពទីផ្សារអនឡាញនៅកម្ពុជាឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើង។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការក្លែងបន្លំការទិញតាមអ៊ីនធឺណិត ការបោកប្រាស់លុយតាមអ៊ីនធឺណិត ការលួចចូល និងការការពារទិន្នន័យគឺជាបញ្ហានៅពេលនិយាយអំពីការទិញតាមអ៊ីនធឺណិត។ទេសចរណ៍ការរកឃើញបង្ហាញថាមានភាពជាប់ទាក់ទងគ្នានៅពេលទទួលយក និងធ្វើផែនការគន្លឹះ; អ្នកទេសចរចាត់ទុកមុខងារនៃប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមថាមានសារៈសំខាន់។បន្ទាប់មក ប្រភពព័ត៌មានញឹកញាប់បំផុតដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ដោយអ្នកឆ្លើយសំណួរនៅពេលរៀបចំផែនការធ្វើដំណើរ និងការធ្វើដំណើរ ជារឿយៗជាប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម (43.6%) ។ ការពេញនិយមបំផុតទីពីរគឺគ្រួសារ និងមិត្តភ័ក្តិ (43.6%) ដែលអ្នកឆ្លើយសំណួរតែងតែប្រើគ្រួសារ ឬមិត្តភក្តិរបស់ពួកគេជាប្រភពនៃព័ត៌មានរបស់ពួកគេ។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា គេហទំព័រកម្មវិធីទូរស័ព្ទ (35.6%) ជារឿយៗត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាប្រភពទីបីដែលមានព័ត៌មានទេសចរណ៍ (35.0%) ជាប្រភពចុងក្រោយ ដោយផ្អែកលើការស្រាវជ្រាវអំពី \"ឥទ្ធិពលនៃប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមក្នុងវិស័យទេសចរណ៍ (ករណីនៅកម្ពុជា)\"។ដូច្នេះហើយ វេទិកាប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមដូចជា Facebook Instagram និង TikTok រួមទាំងព័ត៌មានស្វែងរករបស់ Google និងការណែនាំតាមអ៊ីនធឺណិតសម្រាប់ទិសដៅធ្វើដំណើរ កំពុងដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការណែនាំ និងអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកទេសចរណ៍ទទួលបានព័ត៌មានបន្ថែមទាក់ទងនឹងកន្លែងធ្វើដំណើរដ៏អំណោយផលរបស់ពួកគេនៅក្នុងប្រទេស។ការអប់រំតាមអ៊ីនធឺណិតយោងតាមអត្ថបទរបស់ Kiripost (2023), tជំងឺរាតត្បាតបាននាំឱ្យមានការកើនឡើងគួរឱ្យកត់សម្គាល់នៃការអប់រំតាមអ៊ីនធឺណិតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដោយមានសិស្សយ៉ាងហោចណាស់បីនាក់បានចុះឈ្មោះចូលរៀនវគ្គសិក្សាតាមអ៊ីនធឺណិត។ នេះបានបង្កើតឱកាសដ៏អស្ចារ្យសម្រាប់អាជីវកម្មអប់រំតាមអ៊ីនធឺណិតដើម្បីចូលក្នុងទីផ្សារកម្ពុជា ដោយប្រាក់ចំណូលក្នុងតំបន់ពីការអប់រំតាមអ៊ីនធឺណិតត្រូវបានព្យាករណ៍ថានឹងកើនដល់ 1,485 លានដុល្លារនៅឆ្នាំ 2022 និង 2,555 លានដុល្លារនៅឆ្នាំ 2026។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការស្ទង់មតិមួយបានរកឃើញថា 78% នៃសិស្សចូលចិត្តការសិក្សាបែបកូនកាត់ ខណៈដែល 14% ចូលចិត្តការអប់រំតាមអ៊ីនធឺណិត។យោងតាមរបាយការណ៍របស់វេទិកាអប់រំកម្ពុជា (ឆ្នាំ 2021) ការរៀនតាមអ៊ីនធឺណិតបានផ្លាស់ប្តូរវិធីដែលសិស្សរៀន ជាពិសេសនៅក្នុងថ្នាក់ឧត្តមសិក្សា ដោយអនុញ្ញាតឱ្យចូលប្រើឧបករណ៍បច្ចេកវិទ្យា វេទិកាឌីជីថល និងអ៊ីនធឺណិត។ ទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់ MoEYS ប៉ុស្តិ៍ YouTube និងវេទិកាសិក្សាតាមប្រព័ន្ធអេឡិចត្រូនិកផ្សេងទៀត ផ្តល់ជូនមេរៀនវីដេអូជាង 200 ដែលអនុញ្ញាតឱ្យសិស្សចូលរៀនតាមអ៊ីនធឺណិតបានគ្រប់ពេលវេលា និងគ្រប់ទីកន្លែង។វិធីសាស្រ្តនៃការរៀនសូត្រប្រកបដោយភាពច្នៃប្រឌិតនេះជួយសន្សំប្រាក់ និងពេលវេលា ធ្វើឱ្យការអប់រំថ្នាក់ឧត្តមសិក្សាកាន់តែមានលក្ខណៈចម្រុះ និងផ្លាស់ប្តូរនៅលើមាត្រដ្ឋានសកល។ ការអប់រំឌីជីថលក៏បានគាំទ្រដល់ការអភិវឌ្ឍន៍យុទ្ធសាស្ត្របង្រៀនផ្អែកលើសមត្ថភាពផងដែរ ដូចដែលអង្គការយូណេស្កូចែងថា គ្រូបង្រៀនទទួលបានការគាំទ្រគុណភាពខ្ពស់រួមទាំងវិធីសាស្រ្តបង្រៀនថ្មីៗ សកម្មភាពសិក្សា និងការផ្គត់ផ្គង់អនាម័យ ធានាបាននូវការអប់រំជាបន្តបន្ទាប់សម្រាប់អ្នកសិក្សា (Cambodianess, 2020)។ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម និងការកម្សាន្តឧស្សាហកម្មកម្សាន្តរបស់ប្រទេសកម្ពុជាកំពុងផ្លាស់ប្តូរទៅជាវេទិកាឌីជីថល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមដូចជា Youtube, Spotify, Facebook, Instagram, TikTok និង Telegram ។ វីដេអូតន្ត្រី ព័ត៌មាន និងខ្លឹមសារផ្សេងៗមាននៅលើអ៊ីនធឺណិត។ទីផ្សារប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឌីជីថលរបស់កម្ពុជាមានតម្លៃ 74.87 លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ 2022 កើនឡើង 17 ភាគរយពីឆ្នាំ 2021។ ហ្គេមវីដេអូបង្កើតបានជាផ្នែកធំជាងគេដែលមានតម្លៃ 38.7 លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ 2022 កើនឡើង 16.5 ភាគរយពីឆ្នាំ 2021។ ចំណូលតន្ត្រីឌីជីថលនៅឆ្នាំ 2022 មានតម្លៃ 6.5 លានដុល្លារ។ ដោយចាប់យកតែប្រាំបួនភាគរយនៃចំណែកទីផ្សារ។ដោយសារអ៊ិនធឺណិតត្រូវបានប្រើប្រាស់យ៉ាងទូលំទូលាយ និងប្រកបដោយផលិតភាពក្នុងវិស័យផ្សេងៗក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដូចជាពាណិជ្ជកម្មអេឡិចត្រូនិក ទេសចរណ៍ ការអប់រំ និងការកម្សាន្ត។ សុវត្ថិភាព និងសុវត្ថិភាពជាមួយនឹងការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណេតរួមបញ្ចូលគឺចាំបាច់ដើម្បីធានាថាអ្នកគ្រប់គ្នាអាចទទួលបានឱកាស និងអត្ថប្រយោជន៍នៃឧបករណ៍ឌីជីថលដោយមិនបង្កគ្រោះថ្នាក់ ឬបោកប្រាស់តាមរយៈអ៊ីនធឺណិត។ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរដ្ឋាភិបាលឌីជីថល និងសន្តិសុខតាមអ៊ីនធឺណិត គឺជាកម្លាំងយុទ្ធសាស្ត្រដ៏សំខាន់ ដើម្បីធានាបាននូវគុណភាព ប្រសិទ្ធភាព និងសុវត្ថិភាពនៃបណ្តាញនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។