ដំណើរ និងគោលបំណងនៃគណៈកម្មាធិការរៀបចំថ្មីឆ្ពោះទៅកាន់ អភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតសម្រាប់យុវជនកម្ពុជា ២០២៤
នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៤ វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតសម្រាប់យុវជនកម្ពុជា (YIGF Cambodia) បានស្វាគមន៍គណៈកម្មាធិការរៀបចំថ្មីចំនួនប្រាំរូប ដែលសមាជិកនីមួយៗត្រូវបានចាត់តាំងឱ្យចូលក្នុងចំណោមក្រុមសំខាន់ៗចំនួនបួនគឺ គណៈកម្មាធិការរដ្ឋបាល និងធនធានមនុស្ស គណៈកម្មាធិការរៀបចំកម្មវិធី គណៈកម្មាធិការអភិវឌ្ឍន៍គេហទំព័រ និងគណៈកម្មាធិការប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងទំនាក់ទំនង។ ជាមួយនឹងគោលដៅនិងបេសកកម្មច្បាស់លាស់ គណៈកម្មាធិការថ្មីថ្មោងទាំងប្រាំរូបនឹងប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការលើកកម្ពស់ប្រធានបទអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត និងដោះស្រាយបញ្ហាសំខាន់ៗជុំវិញអ៊ីនធឺណិតតាមរយៈការចូលរួមសកម្មភាពការងារក្នុង YIGF Cambodia។គណៈកម្មការរៀបចំថ្មីនឹងចូលរួមជាផ្នែកមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់ YIGF Cambodia ឆ្នាំ២០២៤ ដែលនឹងធ្វើឡើងនាពេលខាងមុខ។ ក្នុងអត្ថបទនេះ ពួកគេនឹងចែករំលែកដំណើរនៃការចូលរួមក្នុងសហគមន៍ YIGF Cambodia ពិភាក្សាអំពីបញ្ហាអ៊ីនធឺណិតដែលពួកគេចាប់អារម្មណ៍ និងស្វែងរកវិធីដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនោះនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ព្រមទាំងបង្ហាញអំពីបេសកកម្ម គោលដៅ និងសារសំខាន់ៗដែលពួកគេចង់ផ្សព្វផ្សាយទៅដល់សាធារណជន ជាពិសេសក្រុមយុវជន។គណៈកម្មាធិការអភិវឌ្ឍន៍គេហទំព័រ ចាន់ ទី អាយុ ២០ ឆ្នាំ ជានិស្សិតឆ្នាំទី ៤ ផ្នែកពាណិជ្ជកម្មឌីជីថល ពីបណ្ឌិតសភាបច្ចេកវិទ្យាឌីជីថលកម្ពុជា (CADT) ហើយបានបញ្ចប់សញ្ញាបត្រផ្នែកវិស្វកម្មសូហ្វវែរនៅសាកលវិទ្យាល័យអាមេរិកាំងភ្នំពេញ (AUPP)។ទី បានស្គាល់ពីវេទិកា YIGF Cambodia ជាលើកដំបូងបង្អស់នៅក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ តាមរយៈសាលារបស់លោក ដែលភ្លាមៗនោះ លោកក៏មានចំណាប់អារម្មណ៍ ដោយសារកម្មវិធីនេះផ្តោតលើបច្ចេកវិទ្យា និងការគាំទ្រលើប្រធានបទអ៊ីនធឺណិត។ ជាមួយនឹងបទពិសោធន៍ខាងផ្នែកសរសេរកូដ និងការរចនារូបភាព យុវជនរូបនេះបានសម្រេចចិត្តដាក់ពាក្យធ្វើជាសមាជិកគណៈកម្មាធិការអភិវឌ្ឍន៍គេហទំព័រសម្រាប់វេទិកា YIGF Cambodia។ បេសកកម្មរបស់លោកគឺបង្កើតបរិយាកាសមួយដែលយុវជនអាចរៀន ផ្លាស់ប្តូរគំនិត និងបង្កើតដំណោះស្រាយចំពោះបញ្ហាប្រឈមរបស់អ៊ីនធឺណិតនាពេលបច្ចុប្បន្ន។លោកពោលថា «គោលដៅរបស់ខ្ញុំរួមមានការលើកកម្ពស់អក្ខរកម្មឌីជីថលតាមរយៈកម្មវិធីអប់រំ និងសិក្ខាសាលា និងការលើកទឹកចិត្តឱ្យមានការចូលរួមរបស់យុវជនជាមួយ YIGF Cambodia។ នេះហើយជាមូលហេតុដែល YIGF Cambodia ក្នុងឆ្នាំ ២០២៤ គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយដែលខ្ញុំត្រូវតែចូលរួមធ្វើឱ្យវាក្លាយជាវេទិកាដ៏ជោគជ័យមួយ ដោយចូលរួមជាគណៈកម្មាធិការរៀបចំមួយរូបដែរ»។សារសំខាន់ចុងក្រោយពីគណៈកម្មាធិការអភិវឌ្ឍន៍គេហទំព័រថ្មីនេះគឺ៖ «អ៊ីនធឺណិតគឺជាកន្លែងដ៏មានឥទ្ធិពលសម្រាប់ការតភ្ជាប់ និងការច្នៃប្រឌិត ប៉ុន្តែវាទាមទារការប្រើប្រាស់ប្រកបដោយភាពទទួលខុសត្រូវ និងការចូលរួមយ៉ាងសកម្ម។ បន្តការស្វែងយល់បន្ថែម តស៊ូមតិសម្រាប់ការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតឥតគិតថ្លៃ និងបើកចំហ ហើយផ្តល់អាទិភាពលើសុវត្ថិភាព និងឯកជនភាពលើអ៊ីនធឺណិត។ សំឡេងរបស់អ្នកមានសារៈសំខាន់ណាស់។ យើងត្រូវធ្វើការជាមួយគ្នា ដើម្បីបង្កើតអនាគតឌីជីថលប្រកបដោយភាពវិជ្ជមាន និងបរិយាបន្ន»។សមាជិកម្នាក់ទៀតនៃគណៈកម្មាការអភិវឌ្ឍន៍គេហទំព័រគឺ ហួរ លីវហួង ដែលជានិស្សិតឆ្នាំទី៣ ផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រកុំព្យូទ័រ ឯកទេសវិទ្យាសាស្ត្រទិន្នន័យ ពីបណ្ឌិត្យសភាបច្ចេកវិទ្យាឌីជីថលកម្ពុជា (CADT)។កញ្ញាតែងតែចាប់អារម្មណ៍លើអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត ជាពិសេសទាក់ទងនងឥទ្ធិពលរបស់វាទៅលើលំហអនឡាញ ឯកជនភាព សុវត្ថិភាព និងការចូលប្រើប្រាស់សម្រាប់មនុស្សគ្រប់គ្នា។ ចម្ងល់ទាំងនេះបានជំរុញទឹកចិត្តកញ្ញាឱ្យដាក់ពាក្យចូលធ្វើជា គណៈកម្មាធិការរៀបចំ YIGF Cambodia។លីវហួង បានរំលឹកថា៖ «នៅពេលដែលខ្ញុំបានឃើញការងារដ៏ល្អ ដែលគណៈកម្មាធិការអភិវឌ្ឍន៍គេហទំព័រនៃវេទិកា YIGF Cambodia កំពុងធ្វើ ជាពិសេសការងារក្នុងការលើកកម្ពស់អក្ខរកម្មប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយក្នុងចំណោមយុវជន ខ្ញុំបានសម្រេចចិត្តថាខ្ញុំចង់ចូលរួមជាផ្នែកមួយនៃការរៀបចំនេះ។ គេហទំព័ររបស់ពួកគេគឺជាឧបករណ៍ដ៏មានឥទ្ធិពល ហើយខ្ញុំចង់ចូលរួមចំណែកក្នុងការធ្វើឱ្យអ៊ីនធឺណិតមានសុវត្ថិភាព និងជាកន្លែងផ្តល់ព័ត៌មានសម្រាប់មនុស្សគ្រប់គ្នា» ។កញ្ញាបានរៀបរាប់ពីអារម្មណ៍របស់ខ្លួនបន្ទាប់ពីត្រូវបានជ្រើសរើសឱ្យធ្វើជាសមាជិកនៃគេហទំព័រថ្មី នៃគណៈកម្មាធិការអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឹណិតថា «វាជាកិត្តិយសណាស់ដែលត្រូវបានជ្រើសរើសជាគណៈកម្មាធិការអភិវឌ្ឍន៍គេហទំព័រ សម្រាប់វេទិកាអ៊ី YIGF Cambodia។ ខ្ងុំចង់ចែករំលែកគំនិតជាច្រើន ដើម្បីយកជំនាញបច្ចេកទេស ជាមួយនឹងចំណេះដឹងផ្នែកអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតរបស់ខ្ញុំបញ្ចូលគ្នា ដើម្បីបង្កើតគេហទំព័រដែលផ្តល់សិទ្ធិអំណាចដល់យុវជនកម្ពុជាឱ្យក្លាយជាអ្នកចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងការបង្កើតអនាគតឌីជីថល»។ ជាមួយនឹងបទពិសោធន៍ក្នុងវិទ្យាសាស្ត្រទិន្នន័យ កញ្ញានឹងប្រើប្រាស់ជំនាញរបស់នាងដើម្បីធ្វើឱ្យគេហទំព័រ YIGF Cambodia ក្លាយជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏មានឥទ្ធិពលសម្រាប់អ្នកគ្រប់គ្នាដែលចាប់អារម្មណ៍លើប្រធានបទអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត តាមរយៈការបង្កើតរូបភាពទិន្នន័យ ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រធានបទស្មុគស្មាញកាន់តែងាយស្រួលយល់សម្រាប់មនុស្សទូទៅ។នាងបានបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំចង់ប្រើទិន្នន័យដើម្បីប្រាប់រឿងរ៉ាវគួរឱ្យទាក់ទាញដែលធ្វើឱ្យប្រធានបទស្មុគស្មាញនេះអាចប្រែជាប្រធានបទដែលងាយយល់បានដូចជា កម្រងសំណួរខ្លីៗដែលអាចសាកល្បងចំណេះដឹងផ្នែកប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរបស់មនុស្សទូទៅ ឬព័ត៌មានបែបរូបភាពក្រាហ្វិក ដែលបង្ហាញពីអត្ថប្រយោជន៍នៃអាកប្បកិរិយាអនឡាញដែលមានទំនួលខុសត្រូវ»។ការគំរាមកំហែងតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត គឺជាក្តីកង្វល់ដែលកំពុងកើនឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយកញ្ញាមើលឃើញថាគេហទំព័រវេទិកា YIGF Cambodia ជាអាវុធប្រឆាំងនឹងបញ្ហាទាំងនោះ។«កុំធ្វើត្រឹមតែជាអ្នកប្រើប្រាស់ដោយប្រយោលលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត! គេហទំព័រ YIGF Cambodia គឺជាទីចាប់ផ្តើមរបស់អ្នក ដើម្បីក្លាយជាពលរដ្ឋសកម្ម។ ស្វែងយល់អំពីសិទ្ធិរបស់អ្នក ស្វែងយល់ពីច្បាប់នៃអ៊ីនធឺណិត និងចូលរួមការពិភាក្សាអំពីការកសាងអ៊ីនធឺណិតកាន់តែប្រសើរសម្រាប់គ្រប់គ្នា។ សូមចាំថា យើងទាំងអស់គ្នាអាចក្លាយជាអ្នកផ្លាស់ប្តូរបានជាមួយនឹងចំណេះដឹង និងទិន្នន័យ!» ពោលដោយគណៈកម្មាធិការអភិវឌ្ឍន៍គេហទំព័រថ្មី។គណៈកម្មាធិការរដ្ឋបាល និងធនធានមនុស្សអ៊ូ ជាតិតា អាយុ ២១ ឆ្នាំ ជានិស្សិតឆ្នាំទី ៣ នៃភាសាអង់គ្លេសសម្រាប់ពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ នៅវិទ្យាស្ថានភាសាបរទេស (IFL) ក្នុងដេប៉ាតឺម៉ង់ភាសាអង់គ្លេសនៅសកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ។ បន្ថែមពីលើនេះ កញ្ញាជានិស្សិតឆ្នាំទី ២ កំពុងសិក្សាផ្នែកទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៅសាកលវិទ្យាល័យកម្ពុជា (UC)។ជាតិតា គឺជាយុវជនដែលចង់ដឹងចង់ឮអំពីប្រធានបទអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត ដោយសារនាងជឿថាវាមានឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងសង្គម ដែលជំរុញឱ្យនាងក្លាយជាផ្នែកមួយនៃគណៈកម្មាធិការរៀបចំវេទិកា YIGF Cambodia ឆ្នាំ ២០២៤។កញ្ញាត្រូវបានជ្រើសរើសដោយគណៈកម្មាធិការរៀបចំ YIGF Cambodia បន្ទាប់ពីឆ្លងកាត់ការវាយតម្លៃ និងសម្ភាសន៍។ ឥឡូវនេះនាងបានក្លាយជាសមាជិករៀបចំនៃវេទិកា YIGF Cambodia ក្នុងគណៈកម្មាធិការរដ្ឋបាល និងធនធានមនុស្ស។ វេទិកា YIGF Cambodia គឺជាសហគមន៍មួយដែល ជាតិតា សង្ឃឹមថានឹងស្វែងយល់ពីបទពិសោធន៍ថ្មីៗបន្ថែមទៀត ខណៈពេលដែលភ្ជាប់នូវអ្វីដែលនាងបានរៀនពីសាលា ដើម្បីយកទៅអនុវត្តក្នុងក្រុមរដ្ឋបាល។«ពេលបានជ្រើសរើសឲ្យក្លាយជាគណៈកម្មាធិការរៀបចំវេទិកា YIGF Cambodia ឆ្នាំ២០២៤ បានធ្វើឱ្យខ្ញុំមានអារម្មណ៍សប្បាយរីករាយ។ ការដែលជាផ្នែកមួយនៃគណៈកម្មាធិការរៀបចំវេទិកានេះ នឹងផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់ខ្ញុំ និងក្រុមយុវជនរបស់ខ្ញុំ ដើម្បីឲ្យពួកយើងយល់ដឹងកាន់តែស៊ីជម្រៅអំពីអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត និងការប្រើអ៊ីនធឺណិត»។ក្នុងនាមជាគណៈកម្មាធិការថ្មីនៃវេទិកា YIGF Cambodia កញ្ញាបានបង្ហាញពីគំនិតវិជ្ជមានលើអ៊ីនធឺណិតសម្រាប់សង្គមកម្ពុជា ជាមួយនឹងបេសកកម្មដើម្បីធ្វើឱ្យអ៊ីនធឺណិតអាចប្រើប្រាស់បានដល់មនុស្សគ្រប់រូប និងគ្រប់ទីកន្លែង។«កង្វះអ៊ីនធឺណិតដើម្បីទទួលបានព័ត៌មានមិនមែនជាបញ្ហាប្រឈមសម្រាប់សហគមន៍របស់យើងទៀតទេ។ លើសពីនេះយើងមានសេចក្តីសោមនស្សរីករាយដែលដឹងថាសហគមន៍របស់យើងមានភាពប្រសើរឡើងជាមួយនឹងអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត ហើយក្នុងនាមយើងជាយុវជនបានប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការចូលរួមជាមួយគ្នានឹងនីតិវិធីនៃគោលនយោបាយពីរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីលើកកម្ពស់ស្ថិរភាពនៃសន្តិសុខសង្គម និងការអភិវឌ្ឍន៍សង្គម»។យ៉ាងណាមិញ ដោយមើលឃើញពីកង្វះចំណេះដឹងទាក់ទងនឹងអ៊ីនធឺណិត ជាពិសេសអ្នកនៅជនបទក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ជាតិតា ចង់ចូលរួមជាមួយ YIGF Cambodia ក្នុងគោលបំណងដោះស្រាយបញ្ហា «គម្លាតនៃការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិត និងចំណេះដឹងអ៊ីនធឺណិត» នៅកម្ពុជា។«ក្នុងនាមជាយុវជននិងអ្នកបង្កើតការផ្លាស់ប្តូរ យើងគួរតែមានការពង្រឹងសមត្ថភាពឱ្យកាន់តែប្រសើរលើបញ្ហាអ៊ីនធឺណិត។ ដើម្បីលើកឡើងពីដំណោះស្រាយសំខាន់ៗចំពោះបញ្ហាប្រឈម យើងត្រូវចូលរួមជាមួយគ្នាក្នុងសកម្មភាព និងយុទ្ធនាការផ្សេងៗជាដើម។ ដូច្នេះ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយចលនារដ្ឋាភិបាលអាចឱ្យយើងអភិវឌ្ឍលទ្ធភាពប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាជាមុន» សារគន្លឹះចុងក្រោយរបស់កញ្ញា។គណៈកម្មាធិការរៀបចំកម្មវិធីហុក លីហ៊ុយ អាយុ ២៧ ឆ្នាំ បានទទួលបរិញ្ញាបត្រពីសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ច ហើយត្រូវបានជ្រើសរើសជាគណៈកម្មាធិការរៀបចំកម្មវិធីថ្មីរបស់វេទិកា YIGF Cambodia។លីហ៊ុយ បានដាក់ពាក្យសម្រាប់គណៈកម្មាធិការរៀបចំវេទិកា YIGF ដោយសារតែកញ្ញាមើលឃើញពីឱកាសនិងសក្តានុពលដែលអាចពង្រីកទស្សនៈរបស់កញ្ញាលើសពីទំនួលខុសត្រូវវិជ្ជាជីវៈបច្ចុប្បន្នរបស់កញ្ញា និងជាការបំផុសគំនិតសម្រាប់កញ្ញាឱ្យចូលរួមក្នុង «ការគ្រប់គ្រងអ៊ីនធឺណិត» ។កញ្ញាបាននិយាយថា៖ «ការក្លាយជាផ្នែកមួយនៃគណៈកម្មាធិការរៀបចំនឹងមិនត្រឹមតែជួយសម្រួលដល់ការរៀនសូត្របន្ត និងការអភិវឌ្ឍន៍ជំនាញប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងផ្តល់អំណាចឱ្យខ្ញុំក្នុងការរួមចំណែកយ៉ាងសកម្មដល់សហគមន៍ ដែលចង់បង្កើតអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតនាពេលអនាគតឲ្យចេញរូបរាងឡើង»។ជាសមាជិកថ្មីនៃគណៈកម្មាធិការរៀបចំថ្មី លីហ៊ុយសង្ឃឹមថានឹងបានអនុវត្តជំនាញរបស់នាងក្នុងការរៀបចំកម្មវិធី និងចំណេះដឹងដែលនាងមាន ដើម្បីរួមចំណែកដល់សហគមន៍អ្នកប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតប្រកបដោយសុវត្ថិភាព។នាងបានបង្ហាញពីអារម្មណ៍របស់នាង បន្ទាប់ពីនាងត្រូវបានជ្រើសរើសថា៖« វានាំមកវិញនូវការចងចាំដែលខ្ញុំធ្លាប់រំភើបជាខ្លាំងកាលពីពេលដែលខ្ញុំនៅជាសិស្សស្ម័គ្រចិត្ត»។លីហ៊ុយ ស្រមៃថាខ្លួននាងជាពលរដ្ឋឌីជីថល ដែលចូលចិត្តទទួលយកឱកាសទាំងការចូលរួម ឬរចនាការពិភាក្សាណាមួយទាក់ទងនឹងអ៊ីនធឺណិតជាមួយវេទិកា YIGF Cambodia។បេសកកម្មរបស់នាងគឺដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាអក្ខរកម្មឌីជីថល ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការផ្តល់ជូនបុគ្គលម្នាក់ៗនូវជំនាញចាំបាច់ក្នុងការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ឌីជីថល និងរុករកវេទិកាអនឡាញ ស្វែងយល់អំពីឯកជនភាព និងសុវត្ថិភាពឌីជីថល និងប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាសម្រាប់ការលូតលាស់ផ្ទាល់ខ្លួន និងជំនាញ។«មើលឃើញអ៊ីនធឺណិតដោយផ្នត់គំនិត ទាំងឱកាស និងការទទួលខុសត្រូវ។ អ៊ីនធឺណិតផ្តល់នូវសក្តានុពលដ៏អស្ចារ្យសម្រាប់ការរៀន ការតភ្ជាប់ និងការច្នៃប្រឌិត ប៉ុន្តែវាក៏ទាមទារឱ្យយើងមានការប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះភាពឯកជន សុវត្ថិភាព និងភាពត្រឹមត្រូវនៃព័ត៌មានផងដែរ។ ចាប់យកអក្ខរកម្មឌីជីថល ពិចារណាមាតិកាដែលអ្នកប្រើប្រាស់ និងចែករំលែក ហើយតែងតែគិតគូរពីផលប៉ះពាល់សីលធម៌នៃសកម្មភាពអនឡាញរបស់អ្នក។ បើអនុវត្តបែបនេះ យើងអាចបង្កើតបរិយាកាសឌីជីថលដែលមានសុវត្ថិភាព មានបរិយាបន្ន និងផ្តល់សិទ្ធដល់មនុស្សគ្រប់រូប» គឺជាសារសំខាន់ចុងក្រោយរបស់លីហ៊ុយ។
ទស្សនៈរបស់ខ្ញុំលើវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតឆ្នាំ ២០២៣ (IGF 2023)
ប្រសិនបើមានគេសួរខ្ញុំអំពីដំណើរកម្សាន្តនៅទីក្រុងក្យូតូ ខ្ញុំនឹងប្រាប់ពួកគេអំពីវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតឆ្នាំ ២០២៣ (IGF 2023)។ វាគឺជាបទពិសោធន៍ថ្មីប្លែកសម្រាប់ខ្ញុំ។ តោះមកស្គាល់ តើវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតឆ្នាំ ២០២៣ ជាអ្វី? វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតឆ្នាំ ២០២៣ គឺជាកិច្ចប្រជុំប្រចាំឆ្នាំលើកទី ១៨ នៃវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត ដែលត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសជប៉ុននៅទីក្រុងក្យូតូ ចាប់ពីថ្ងៃទី ៨ ដល់ថ្ងៃទី ១២ ខែតុលា ឆ្នាំ ២០២៣។ ប្រធានបទនៃវេទិកាគឺ អ៊ីនធឺណិតដែលយើងចង់បាន៖ ការផ្តល់អំណាចដល់មនុស្សគ្រប់គ្នា។ ប្រធានបទរងមានដូចជា បញ្ញាសិប្បនិមិត្ត និងបច្ចេកវិទ្យាដែលកំពុងរីកចម្រើន (AI & Emerging Technologies) ជៀសវាងការបែងចែកអ៊ីនធឺណិតទៅក្រុមមនុស្សណាមួយ (Avoiding Internet Fragmentation) សុវត្ថិភាពតាមអ៊ីនធឺណិត ឧក្រិដ្ឋកម្មតាមអ៊ីនធឺណិត និងសុវត្ថិភាពអ៊ីនធឺណិត (Cybersecurity, Cybercrime & Online Safety) ការគ្រប់គ្រងទិន្នន័យ និងទំនុកចិត្ត (Data Governance & Trust) ការបែងចែក និងការដាក់បញ្ចូលឌីជីថល (Digital Divides & Inclusion) អភិបាលកិច្ច និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការឌីជីថលសកល (Global Digital Governance & Cooperation) សិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាព (Human Rights & Freedoms) និង និរន្តរភាព និងបរិស្ថាន (Sustainability & Environment)។ តោះអានបន្តថាតើទស្សនៈរបស់ខ្ញុំនៅលើវេទិកាគឺយ៉ាងណា!ចំណុចសំខាន់នៃកម្មវិធីវេទិការយៈពេលប្រាំថ្ងៃគឺពោរពេញទៅដោយកម្មវិធី និងវគ្គខ្លីផ្សេងៗគ្នា ហើយត្រូវបានរៀបចំជាទម្រង់ប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតផង និង ដោយផ្ទាល់ផង ដែលវាគ្មិនមួយចំនួនបានធ្វើបទបង្ហាញពីចម្ងាយតាមប្រព័ន្ទអ៊ីនធឺណិត។ ខ្ញុំមិនអាចចូលរួមវគ្គទាំងអស់បានទេ ដូច្នេះខ្ញុំបានជ្រើសរើសវគ្គមួយចំនួនដែលខ្ញុំគិតថាគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍។ កម្មវិធីរបស់វេទិកានេះគឺជាបទពិសោធន៍ថ្មីមួយដែលខ្ញុំបានឃើញ ដោយសារមានការចូលរួមពីអ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ចាប់ពីថ្នាក់ដឹកនាំ រហូតដល់ក្រុម យុវជន។ វគ្គខ្លីជាង ៣៥៥ ត្រូវបានបង្ហាញនៅក្នុងវេទិកា ហើយមានស្តង់ជាង ៨០ ក្នុងគោលបំណងចែករំលែកបេសកកម្មការងាររបស់ពួកគេទៅកាន់អ្នកចូលរួម។ ពិធីបើកត្រូវបានធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទីពីរ ហើយជាការភ្ញាក់ផ្អើលមួយសម្រាប់ខ្ញុំដែល នាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន លោក Fumio Kishida បានបង្ហាញខ្លួននិងបានថ្លែងសុន្ទរកថាតំណាងប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះនៃ វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតឆ្នាំ ២០២៣ ផងដែរ។លោក Fumio Kishida បាននិយាយនៅក្នុងសុន្ទរកថារបស់គាត់ថា «AI ជំនាន់ថ្មីមិនត្រឹមតែធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនូវប្រសិទ្ធភាពប្រតិបត្តិការប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងបង្កើនល្បឿនការបង្កើតថ្មីក្នុងវិស័យផ្សេងៗដូចជាការរកឃើញថ្នាំព្យាបាល និងការអភិវឌ្ឍន៍នៃការព្យាបាលថ្មី ដោយហេតុនេះនាំមកនូវការផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងពិភពលោក»។អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ លោក Antonio Guterres ក៏បានធ្វើថ្លែងសុន្ទរកថាទៅកាន់វេទិកាតាមរយៈវីដេអូផងដែរ។ នៅក្នុងសុន្ទរកថារបស់គាត់ លោក Antonio បាននិយាយថា «ខ្ញុំទន្ទឹមមើលការជួបជុំគ្នានៅទីក្រុងក្យូតូ ដើម្បីទទួលបាននូវលទ្ធផលសំខាន់ៗ ដើម្បីជំរុញកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរួមរបស់យើង។ រួមគ្នាទាំងអស់គ្នា យើងអាចដឹងពីមហិច្ឆតាដែលបានចែងនៅក្នុងប្រធានបទនៃវេទិការនេះ និងអ៊ីនធឺណិត ដើម្បីផ្តល់អំណាចដល់មនុស្សទាំងអស់»។នៅពេលល្ងាចនៃថ្ងៃទីពីរ វេទិកាមានអាហារប៊ូហ្វេអមជាមួយនឹងរាត្រីតន្ត្រី ក៏ដូចជាកាំជ្រួចស្វាគមន៍នៅខាងក្រៅអគារសន្និសីទ។វគ្គគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ដោយសារមានវគ្គច្រើនជាង ៣៥៥ ទើបខ្ញុំមិនអាចចូលរួមវគ្គទាំងអស់បានទេ។ ដូច្នេះ ខ្ញុំបានរៀបចំកាលវិភាគសម្រាប់វគ្គដែលខ្ញុំចង់ចូលរួម។ ខាងក្រោមនេះជាវគ្គខ្លីដែលខ្ញុំគិតថាគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងណាស់ក្នុងការចែករំលែកនៅក្នុងប្លុកនេះ។និន្នាការវិវត្តនៅក្នុង MIS- & DIS-INFORMATIONវេទិកាឌីជីថល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមមានអត្ថប្រយោជន៍យ៉ាងខ្លាំងចំពោះការទំនាក់ទំនង និងព័ត៌មាននាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ វាក៏ជាការព្រួយបារម្ភផងដែរនៅពេលនិយាយអំពីការរីករាលដាលនៃមាតិកាមិនពិត និងក្លែងក្លាយ ព្រមទាំងព័ត៌មានដែលបណ្តាលឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់។ ដូច្នេះព័ត៌មានមិនពិតគឺមានបណ្ដាលឲ្យកើតឡើងដោយចេតនា ដោយឡែកព័ត៌មានមិនពិតកើតឡើងដោយអចេតនា។ ពត៌មានមិនពិតរីករាលដាលតាមរយៈសកម្មភាពរបស់តួអង្គទាំងពីរ ហើយនៅក្នុងទម្រង់ជាមាតិកានៅប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមផងដែរ ដែលបង្កើតឡើងសម្រាប់ការទាក់ទាញអ្នកប្រើប្រាស់។អ្វីដែលគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ក្នុងការប្រជុំនេះ គឺភាគីពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗគ្នាបានមករួមគ្នាពិភាក្សាលើបញ្ហានេះ និងលើកឡើងពីទស្សនៈផ្សេងគ្នា។ វាគ្មិនម្នាក់ គឺលោកស្រី Maria Ressa ដែលជាអ្នកឈ្នះរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពឆ្នាំ ២០២១ ក៏បានសង្កត់ធ្ងន់លើហានិភ័យនៃការរីកចម្រើននៃបច្ចេកវិទ្យា ជាពិសេស Artificial Intelligence (AI) ដែលអាចប្រើយ៉ាងងាយស្រួលដើម្បីផ្សព្វផ្សាយរឿងមិនពិត។ លោកស្រីបានអំពាវនាវដល់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ឱ្យមានការប្រុងប្រយ័ត្ន ខណៈ AI កំពុងឈានទៅមុខលឿនជាងមនុស្សនាពេលបច្ចុប្បន្ន ។សំណួរគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍មួយសម្រាប់អ្នកពិភាក្សាទាំងអស់គឺ តើយើងអាចធ្វើអ្វីបានដើម្បីការពារ និងផ្តល់សិទ្ធិអំណាចដល់ស្ត្រី និងកុមារី ជនភៀសខ្លួន ជនជាតិភាគតិច និងសហគមន៍ LGBTQ+ ហើយតើពួកគេអាចប្រើឧបករណ៍អ្វីខ្លះដើម្បីការពារខ្លួន? សហគមន៍ទាំងនេះជាធម្មតាតែងតែទទួលរងនូវគ្រោះថ្នាក់ដែលបណ្តាលមកពីព័ត៌មានមិនពិតតាមអ៊ីនធឺណិត និងព័ត៌មានមិនពិតដែលមានបំណងកំណត់គោលដៅលើពួកគេ។លោកស្រី Vera Jourova អនុប្រធានគណៈកម្មការអឺរ៉ុបសម្រាប់គុណតម្លៃ និងតម្លាភាព បាននិយាយថា នៅក្នុងការកំណត់របស់សហភាពអឺរ៉ុបបានចាត់ទុកអ្វីដែលខុសច្បាប់នៅក្រៅបណ្តាញដូចគ្នានឹងនៅលើអ៊ីនធឺណិតផងដែរ។ លោកស្រីក៏បានលើកឡើងពីបញ្ហាដែលថា បច្ចេកវិទ្យាធំៗមួយចំនួនកំពុងដំណើរការសេដ្ឋកិច្ចទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍ ដែលដូចគ្នាទៅនឹងអាជីវកម្មកខ្វក់ដែរ។ វាជាពេលដែលអ្នកដំណើរការក្បួនដោះស្រាយកំពុងរកលុយបានយ៉ាងច្រើនតាមរយៈការស្អប់ខ្ពើម ព័ត៌មានគួរឱ្យព្រួយបារម្ភ និងព័ត៌មានគ្រោះថ្នាក់។ សហភាពអឺរ៉ុបក៏បានពិភាក្សាអំពីបញ្ហានេះជាមួយនឹងបច្ចេកវិទ្យាធំៗ ហើយបានព្យាយាមបញ្ឈប់ពួកគេជាមួយនឹងច្បាប់សេវាកម្មឌីជីថលដែលមានភាពស្របច្បាប់។Tatsuhiko Yamamoto សាស្ត្រាចារ្យច្បាប់ និងជានាយករងនៃវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវសកលនៃសាកលវិទ្យាល័យ Keio បានឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរថាសេដ្ឋកិច្ចទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍មានសភាពកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរនៅក្នុងពិភពអនឡាញជាងពិភពរូបវន្តពិតដោយមានពាក្យសំដីស្អប់ ព័ត៌មានមិនពិត និងព័ត៌មានក្លែងក្លាយ។ ការរួមបញ្ចូលគ្នានៃអំពើបង្កគ្រោះថ្នាក់ទាំងនេះជាមួយគ្នាអាចក្លាយជាកម្លាំងដែលមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន ដូច្នេះការសម្រុះសម្រួលដ៏រហ័សមួយនឹងជាដំណោះស្រាយចំពោះបញ្ហានេះ។អ្នកស្រី Maria បានសម្តែងថា ច្បាប់របស់សហភាពអឺរ៉ុប ដែលនឹងចេញគឺមានសភាពយឺតប្រៀបដូចអណ្តើក ខណៈដែលបច្ចេកវិទ្យាថ្មីកើតឡើងជារៀងរាល់ពីរសប្តាហ៍ម្តង។ ដូច្នេះហើយ វាគឺជាការអភិវឌ្ឍន៍ដ៏រហ័សរហួនមួយ ដែលមនុស្សត្រូវការផ្លាស់ទីលឿនជាងមុន ហើយក៏មិនគួរពឹងផ្អែកលើក្រុមហ៊ុនបច្ចេកវិទ្យាតែម្នាក់ឯងនោះទេ ព្រោះដំណើរការបស់ពួកគេដើម្បីតែប្រាក់ចំណេញប៉ុណ្ណោះ។Nic Suzor សាស្ត្រាចារ្យនៅសាលាច្បាប់នៃសាកលវិទ្យាល័យ Queensland University of Technology បានឆ្លើយតបថាអ្វីដែលបាត់បង់នៅក្នុងការជជែកពិភាក្សានេះគឺជាការទទួលស្គាល់ពីបញ្ហា ថាវាពិតជាមានភាពសំខាន់។ វាពិបាកណាស់សម្រាប់ក្រុមហ៊ុនបច្ចេកវិទ្យាដើម្បីដឹងថានរណាជាគោលដៅនៅលើបណ្ដាញអនឡាញ។ នៅពេលចាត់ថ្នាក់មាតិកាស្អប់ តួលេខកម្រិតខ្ពស់បំផុតបង្ហាញតែបុគ្គលដែលមានឋានៈខ្ពស់ប៉ុណ្ណោះ។ លោកបានស្នើថា យើងត្រូវមានភាពសកម្មបន្ថែមទៀតដើម្បីធានាថាប្រព័ន្ធដែលយើងកំពុងសាងសង់ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយមានវិសមភាពប្រវត្តិសាស្ត្រក្នុងចិត្ត។ ប្រសិនបើយើងផ្តោតលើឧបករណ៍ណាដែលមនុស្សអាចប្រើបាន នោះវានឹងជាបន្ទុកមួយទៀតសម្រាប់ក្រុមមនុស្សដែលត្រូវបានគេកំណត់គោលដៅរួចទៅហើយ។ការអប់រំ បរិយាបន្ន អក្ខរកម្ម៖ កត្តាចាំបាច់សម្រាប់អនាគត AI ប្រកបដោយវិជ្ជមានវគ្គនេះផ្តោតលើបញ្ញាសិប្បនិម្មិតក្នុងការអប់រំឧត្តមសិក្សា។ គោលការណ៍គ្រឹះសម្រាប់ការអប់រំឧត្តមសិក្សាត្រូវបានផ្តួចផ្តើមឡើងជាសកលដើម្បីលើកកម្ពស់អក្ខរកម្មថ្មីៗ។ គោលការណ៍ចំនួនប្រាំមួយរួមមាន: (១) មនុស្ស មិនមែនបច្ចេកវិទ្យា ត្រូវតែជាចំណុចកណ្តាលនៃការងាររបស់យើង (២) យើងគួរតែលើកកម្ពស់ការរួមបញ្ចូលឌីជីថលនៅក្នុង និងក្រៅស្ថាប័នរបស់យើង (៣) ចំណេះដឹងផ្នែកឌីជីថល និងព័ត៌មានគឺជាផ្នែកសំខាន់មួយនៃការអប់រំស្នូល (៤) ឧបករណ៍ AI គួរតែលើកកម្ពស់ការបង្រៀន និងការរៀន (៥) ការរៀនអំពីបច្ចេកវិទ្យាគឺជាដំណើរការបទពិសោធន៍ ពេញមួយជីវិត និង (៦) ការស្រាវជ្រាវ និងការអភិវឌ្ឍន៍ AI ត្រូវតែធ្វើឡើងដោយការទទួលខុសត្រូវ។រួមចំណែកដល់អភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតនៅកម្ពុជាកាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០២២ វិធីសាស្រ្តរបស់កម្ពុជាចំពោះការគ្រប់គ្រងអ៊ីនធឺណិត មានការពាក់ព័ន្ធនឹងការរួមបញ្ចូលនៃក្របខ័ណ្ឌបទប្បញ្ញត្តិ និងគោលនយោបាយដើម្បីគ្រប់គ្រង និងការគ្រប់គ្រងទិដ្ឋភាពផ្សេងៗនៃអ៊ីនធឺណិត។ ការអភិវឌ្ឍន៍នៅក្នុងវិធីសាស្រ្តរបស់កម្ពុជាចំពោះអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតរួមមាន ក្របខណ្ឌបទប្បញ្ញត្តិ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត គោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថល អ្នកផ្តល់សេវាអ៊ីនធឺណិត (ISP) សន្តិសុខតាមអ៊ីនធឺណិត សេរីភាពអនឡាញ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម និងវេទិកាអនឡាញ ការការពារទិន្នន័យ និងឯកជនភាព និងកិច្ចសហការអន្តរជាតិ។បន្ទាប់ពីបានចូលរួមក្នុងវេទិកា IGF ២០២៣ នេះ ខ្ញុំនឹងបន្តចូលរួមចំណែកក្នុងការគ្រប់គ្រងអ៊ីនធឺណិតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដោយមានការចូលរួមជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធដូចជា ចូលរួមសន្និសីទ សិក្ខាសាលា និងព្រឹត្តិការណ៍នានា ដើម្បីបង្កើតទំនាក់ទំនង និងស្វែងយល់ពីទស្សនៈផ្សេងៗគ្នា។ ការរួមចំណែកមួយទៀតគឺការតស៊ូមតិ និងបង្កើនការយល់ដឹងដោយ លើកកម្ពស់អ៊ីនធឺណិតបើកចំហ និងអាចចូលប្រើបាន និងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីសារៈសំខាន់នៃសិទ្ធិឌីជីថល សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ និងតួនាទីរបស់អ៊ីនធឺណិតក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម។ ជាចុងក្រោយ ខ្ញុំនឹងបន្តចូលរួម ឬសហការជាមួយអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល (NGOs) ដែលផ្តោតលើសិទ្ធិឌីជីថល សេរីភាពអ៊ីនធឺណិត និងគោលនយោបាយបច្ចេកវិទ្យា។ក្យូតូ ប្រទេសជប៉ុនរដ្ឋាភិបាលជប៉ុន បានជ្រើសរើសកន្លែងដ៏ត្រឹមត្រូវ និងល្អបំផុតដើម្បីធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះសន្និសីទរបស់ខ្លួន ខណៈដែលទីក្រុងក្យូតូមានភាពល្បីល្បាញ ដោយសារវាជាតំបន់ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងសំបូរដោយវប្បធម៌។ ការទៅទស្សនាទីក្រុងក្យូតូធ្វើឲ្យខ្ញុំបានស្វែងរកពេលវេលានៃភាពស្ងប់ស្ងាត់ ខណៈពេលទស្សនាប្រាសាទ និងកន្លែងដែលមានទេសភាពស្អាត់ៗ ដែលមានសួនច្បារត្រូវបានថែរក្សាយ៉ាងល្អ ព្រៃឫស្សី និងទេសភាពបែបប្រពៃណីរួមចំណែកដល់បរិយាកាសស្ងប់ស្ងាត់។ អារម្មណ៍រួមរបស់ខ្ញុំបន្ទាប់ពីបានទៅលេងទីក្រុងនេះ គឺជាការរួមបញ្ចូលគ្នានៃការកោតសរសើរចំពោះភាពសម្បូរបែបនៃវប្បធម៌ ភាពស្ងប់ស្ងាត់ និងទំនាក់ទំនងយ៉ាងស៊ីជម្រៅទៅនឹងកេរដំណែលប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ប្រទេសជប៉ុន។កថ្លែងអំណរគុណពិសេសការចូលរួមក្នុងវេទិកា IGF ២០២៣ នៅទីក្រុងក្យូតូ នៃប្រទេសជប៉ុន នឹងមិនកើតឡើងសម្រាប់ខ្ញុំទេ ប្រសិនបើគ្មានការគាំទ្រដ៏សប្បុរសពីអង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ (ODC)។ ការគាំទ្រនេះ មិនត្រឹមតែផ្តល់ធនធានចាំបាច់ប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងបានបម្រើជាប្រភពនៃការលើកទឹកចិត្ត ដល់យុវជនដែលតស៊ូមតិអំពីអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតនៅកម្ពុជាផងដែរ។
បទពិសោធន៍ដែលមិនអាចបំភ្លេចបាន ការជឿនលឿននៃអ៊ីនធឺណិត និងបច្ចេកវិទ្យានៅអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត (IGF) ២០២៣
វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតលើកទី១៨ (IGF) ២០២៣ ដែលរៀបចំដោយរដ្ឋាភិបាលជប៉ុននៅទីក្រុងក្យូតូរយៈពេលប្រាំថ្ងៃរួមជាមួយនឹងការគាំទ្រពីអង្គការសហប្រជាជាតិ គណៈកម្មាធិការអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតកម្ពុជាចំនួន ១២រូបមានឱកាសជាលើកដំបូងដើម្បីចូលរួមនៅក្នុងវេទិកាលំដាប់ពិភពលោក។ វេទិកានៅទីក្រុងក្យូតូ ប្រទេសជប៉ុនរយៈពេលប្រាំថ្ងៃនាំមកនូវបទពិសោធន៍ដែលមិនអាចបំភ្លេចបាន និងការចង់ដឹង ចង់ឃើញ ដើម្បីជំរុញប្រធានបទអ៊ីនធឺណិតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។មានប្រទេសជាង ១៧០ បានមកពិភាក្សា និងលើកឡើងពីបញ្ហាប្រឈម និងឱកាសរបស់ពួកគេជុំវិញប្រធានបទនៃអ៊ីនធឺណិត។ វេទិកាពហុភាគីជាសាកលសម្រាប់ការសន្ទនាលើបញ្ហាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតត្រូវបានប្រារព្ធឡើងនៅឆ្នាំ២០២៣ ក្រោមប្រធានបទ \'អ៊ីនធឺណិតដែលយើងចង់បាន-ពង្រឹងអំណាចប្រជាជនទាំងអស់គ្នា\' ដោយមានគោលបំណងប្រមូលផ្តុំភាគីពាក់ព័ន្ធអន្តរជាតិផ្សេងៗ។ប្រតិភូកម្ពុជាក៏រួមបញ្ចូលជាមួយការគាំទ្រពីអង្គការសហប្រជាជាតិ (UN) ផងដែរ។ ហើយវាធ្វើឱ្យសុបិនរបស់យើងក្លាយជាការពិត ដើម្បីមានឱកាសទៅទស្សនា និងចូលរួមសន្និសីទអន្តរជាតិនៅទីក្រុងក្យូតូ ប្រទេសជប៉ុន រយៈពេលប្រាំថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃទី ៨ ដល់ថ្ងៃទី ១២ ខែតុលា ឆ្នាំ ២០២៣។ជាផ្នែកមួយនៃគណៈកម្មាធិការអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតម្ពុជាឆ្នាំ២០២៣ ខ្ញុំមានសេចក្តីសោមនស្សរីករាយក្នុងការចែករំលែកនូវអ្វីដែលខ្ញុំបានរៀន ពី IGF ២០២៣ នៅប្រទេសជប៉ុនសម្រាប់អ្នកទាំងអស់គ្នាជាពិសេសសម្រាប់អ្នកដែលចង់ស្វែងយល់បន្ថែមអំពីវេទិកានេះ និងប្រធានបទទាក់ទងនឹងអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត។កម្មវិធីនេះមានវគ្គសិក្ខាសាលាច្រើនជាង ៣០០ ដែលមានប្រធានបទតូចៗចំនួនប្រាំបី។ ទាំងនោះមានដូចជា បញ្ញាសិប្បនិមិត្ត និងការរួមចូលក្នុងបច្ចេកវិទ្យា; ជៀសវាងការបែងចែកអ៊ីនធឺណិត; សុវត្ថិភាពតាមអ៊ីនធឺណិត ឧក្រិដ្ឋកម្មតាមអ៊ីនធឺណិត និងសុវត្ថិភាពលើអ៊ីនធឺណិត; ការគ្រប់គ្រងទិន្នន័យ និងភាពជឿទុកចិត្តតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ; ការបែងចែកឌីជីថល និងការដាក់បញ្ចូល; អភិបាលកិច្ចឌីជីថលសកល និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ; សិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាព; និងនិរន្តរភាព និងបរិស្ថាន។ខ្ញុំចង់ចែករំលែកប្រធានបទគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍មួយចំនួនដែលខ្ញុំបានចូលរួមក្នុងអំឡុងពេល IGF ២០២៣ នៅខាងក្រោម។ការបង្ហាញវប្បធម៌សម្រាប់ថ្ងៃដំបូងនៃព្រឹត្តិការណ៍នាពេលល្ងាចមានពិធីបើកកម្មវិធីដែលប្រព្រឹត្តទៅនៅមជ្ឈមណ្ឌលសន្និសីទអន្តរជាតិក្យូតូ ដោយមានការបាញ់កាំជ្រួច បង្ហាញការសំដែងស្គរប្រពៃណីជប៉ុន និងការស្លៀកពាក់ប្រពៃណីខ្មែរ។វាដូចជាការផ្លាស់ប្តូរប្រពៃណីវប្បធម៌ជាមួយគ្នាខ្ញុំបានស្គាល់រសជាតិនៃវប្បធម៌ជប៉ុនតាមរយៈការសម្តែងសិល្បៈរបស់ពួកគេ។នៅថ្ងៃបន្ទាប់ត្រូវបានសម្គាល់ជាថ្ងៃបើកជាផ្លូវការនៃ IGF ដោយមានសុន្ទរកថាបើកពីនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន លោក Fumio Kishida ដែលនិយាយអំពីតួនាទីដ៏សំខាន់របស់អ៊ីនធឺណិតនៅក្នុងសង្គម សេដ្ឋកិច្ចសង្គម និងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ។ខណៈពេលដែលការរីកចម្រើននៃអ៊ីនធឺណិតមានសារៈសំខាន់ នាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុនក៏បានលើកឡើងពីកង្វល់ជុំវិញបញ្ហាអ៊ីនធឺណិត ដូចជាព័ត៌មានមិនស្របច្បាប់ និងបង្កគ្រោះថ្នាក់រួមទាំងការវាយប្រហារតាមអ៊ីនធឺណិតដែលកំពុងគំរាមកំហែងដល់កន្លែងសុវត្ថិភាពសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចសង្គម។ដោយមានក្តីសង្ឃឹមថា IGF 2023 នឹងជួយកែលម្អនិងដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនោះតាមរយៈការពិភាក្សានៅក្នុងវេទិកានេះ ក្នុងគោលបំណងពង្រឹងបទប្បញ្ញត្តិនៃបញ្ញាសិប្បនិមិត្ត និងសន្តិសុខតាមអ៊ីនធឺណិត ដើម្បីធ្វើឱ្យអ៊ីនធឺណិតក្លាយជាកន្លែងសុវត្ថិភាពសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា។អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិបច្ចុប្បន្ន លោក Antonio Guterres បានបញ្ជាក់ថា បច្ចេកវិទ្យាឌីជីថលអាចប្រើប្រាស់ដើម្បីសម្រេចបាន SDGs របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដូចជាការដោះស្រាយបញ្ហាអាកាសធាតុ និងការកសាងពិភពលោកប្រកបដោយនិរន្តរភាព។បន្ទាប់មកមានការស្លៀកពាក់បែបប្រពៃណីជប៉ុនហៅថា គីមីណូ (Kimino) ហើយមានជាតិសាសន៍ជាច្រើនជុំវិញពិភពលោកបានមកសាកល្បងថតរូបពេលស្លៀកសំលៀកបំពាក់ប្រពៃណីជប៉ុន។ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ស្រស់ស្រាយជាមួយនឹងពណ៌ផ្កាឈូកដ៏រស់រវើកនៃសម្លៀកបំពាក់របស់ពួកគេ និងវាយនភ័ណ្ឌរលោងហើយវាមិនចំណាយពេលយូរដើម្បីស្លៀកពាក់ទេ។ខ្ញុំសង្ឃឹមថាខ្ញុំអាចមានឈុតគីម៉ូណូមួយសម្រាប់ដែរ។បន្ទាប់មក យើងនឹងរីករាយនឹងការទស្សនាស្តង់ដែលមកពីស្ថាប័នផ្សេងៗ ក្រុមហ៊ុនឯកជន ដែលកំពុងបង្ហាញការរកឃើញបច្ចេកវិទ្យាថ្មីរបស់ពួកគេនិងណែនាំយើងអំពីបេសកកម្មរបស់ក្រុមហ៊ុនរបស់ពួកគេក្នុងការជួយដោះស្រាយបញ្ហានៅក្នុងយុគសម័យឌីជីថល។វឌ្ឍនភាពនៃបញ្ញាសិប្បនិមិត្តក្នុងនាមជាមនុស្សម្នាក់ដែលធ្វើការផ្នែកប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយខ្ញុំចាប់អារម្មណ៍នឹងបច្ចេកវិទ្យាបកប្រែពហុភាសាដែលមានសមត្ថភាពបកប្រែច្រើនភាសាទៅជាអក្សររត់ពីក្រោមក្នុងពេលតែមួយតាមរយៈសំឡេងភាសាតែមួយដោយប្រើបច្ចេកវិទ្យាបកប្រែដោយប្រើប្រាស់បញ្ញាសិប្បនិមិត្តក្នុងពេលដំណាលគ្នាដែលបច្ចុប្បន្នកំពុងត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយវិទ្យាស្ថានជាតិព័ត៌មាន និង បច្ចេកវិទ្យាទំនាក់ទំនង (NICT) របស់ប្រទេសជប៉ុន។ខ្ញុំ និងសមាជិកគណៈកម្មាធិការដទៃក៏បានចូលរួមវគ្គសិក្ខាសាលា \'ការនិយាយជាមួយអ្នករស់នៅ Metaverse- អត្តសញ្ញាណថ្មី និងភាពចម្រុះ\' ក្នុងអំឡុងពេលព្រឹត្តិការណ៍នេះ។វាបានបង្ហាញពីបច្ចេកវិទ្យាជឿនលឿននៃបញ្ញាសិប្បនិមិត្តនៅក្នុងmetaverseកំពុងឆ្ពោះទៅមុខដើម្បីជួយដោះស្រាយគម្លាតយេនឌ័រនិងអនុញ្ញាតឱ្យយុវជនចាប់អារម្មណ៍អំពីអត្តសញ្ញាណពិតរបស់ពួកគេដែលជាកម្មសិទ្ធិរបស់ពួកគេដោយគ្មានស្លាកស្នាមនៃការវិនិច្ឆ័យបទដ្ឋានសង្គមចំពោះអ្នក ប្លែងភេទ។ វាជួយពួកគេឱ្យក្លាយជាភេទ ឬរូបរាង ឬរចនាប័ទ្មស្លៀកពាក់ ណាមួយដែលយើងចង់បានតាមរយៈការបង្កើតរូបតំណាងអត្តសញ្ញាណផ្ទាល់ខ្លួន និងធ្វើសកម្មភាពណាមួយដែលយើងស្រមៃចង់ធ្វើដោយសេរីនៅក្នុងពិភពនៃ metaverse ។សិក្ខាសាលាមួយទៀត \'ការរួមបញ្ចូលសាលារៀននៃអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតក្នុងការសម្រេចបាន SDGs\' បានបង្ហាញខ្ញុំថាមានបញ្ហាជាច្រើនមកពីប្រទេសផ្សេងៗគ្នាទាក់ទងនឹងការអប់រំ ហើយមានការចែករំលែកដ៏ល្អពីប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ ដើម្បីធានាថាអ៊ីនធឺណិតមានសុវត្ថិភាពក្នុងការប្រើប្រាស់នៅក្នុងសាលារៀន និងការកែលម្អចំណេះដឹងអំពី SDGs ។អ្នកតំណាងរបស់កម្ពុជាក៏បានបង្ហាញពីការស្រាវជ្រាវសំខាន់ៗរបស់ បញ្ញាសិប្បនិមិត្ត ក្នុងវិស័យអប់រំផងដែរ លោក ហេងសុខឡាយមកពីគណៈកម្មាធិការអ៊ីនធឺណិតយុវជនកម្ពុជាបានធ្វើបទបង្ហាញអំពីការស្រាវជ្រាវរបស់គាត់ដែលមានចំណងជើងថា \"បដិវត្តន៍ការសិក្សា AI-Driving នាថ្នាក់ឧត្តមសិក្សានៅកម្ពុជា\"។ វាបានបង្ហាញថាការប្រើប្រាស់ បញ្ញាសិប្បនិមិត្ត ដូចជាChatGPT មានភាពចម្រូងចម្រាសរវាងសិស្ស និងគ្រូនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយយើងមិនទាន់មានបទប្បញ្ញត្តិ ឬច្បាប់នៅឡើយទេ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកចូលរួមមកពីប្រទេសផ្សេងៗក៏បានលើកឡើងពីការព្រួយបារម្ភអំពីបញ្ហានេះផងដែរ ហើយប្រទេសមួយចំនួនបានចែករំលែកថាវាមានទាំងផ្នែកវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមានសម្រាប់ការសិក្សារបស់និស្សិត និងសមត្ថភាពស្រាវជ្រាវរបស់ពួកគេ។បន្ទាប់ពីចូលរួមវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតឆ្នាំ២០២៣ជាមួយគណៈកម្មាធិការអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតយុវជនកម្ពុជាយើងបានឃើញបញ្ហាប្រឈមជាសកលនិងទស្សនៈជាច្រើនពីប្រទេសផ្សេងៗគ្នាក្នុងការប្រើប្រាស់ បញ្ញាសិប្បនិមិត្ត អ៊ីនធឺណិត និងសុវត្ថិភាពតាមអ៊ីនធឺណិត។យើងឃើញថាពួកគេកំពុងឈានទៅមុខលឿនជាងប្រទេសកម្ពុជាទាក់ទងនឹងច្បាប់ការពារសន្តិសុខតាមអ៊ីនធឺណិត ច្បាប់ប្រើប្រាស់បញ្ញាសិប្បនិមិត្តហើយពិភពលោកកំពុងទទួលបានសក្តានុពលខ្ពស់នៃអត្ថប្រយោជន៍ពីការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតដើម្បីអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគេ កាត់បន្ថយគម្លាតយេនឌ័រ និងដោះស្រាយបញ្ហាជាច្រើននៅក្នុង ប្រទេសរបស់ពួកគេ។ខ្ញុំសង្ឃឹមថាកម្ពុជាអាចកែលម្អសុវត្ថិភាពអ៊ីនធឺណិតនិងអាចស្រូបយកអត្ថប្រយោជន៍ពីអ៊ីនធឺណិតក្នុងយុគសម័យឌីជីថលដូចប្រទេសដទៃទៀតដែរ។ក្នុងនាមជាគណៈកម្មាធិការYIGFរបស់កម្ពុជាខ្ញុំមានការចង់ដឹងចង់ឃើញនិងមានសុទិដ្ឋិនិយមចំពោះអនាគតនៃអ៊ីនធឺណិត សម្រាប់ការកសាងសហគមន៍សុវត្ថិភាពអ៊ីនធឺណិត និងតស៊ូមតិសម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជាទាំងអស់ តាមរយៈការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹង និងចែករំលែកកង្វល់ និងការពិភាក្សាពីភាគីពាក់ព័ន្ធជាច្រើន ដូចជាសាធារណៈ វិស័យឯកជន និងសាធារណៈជនតាមរយៈការធ្វើកិច្ចពិភាក្សាលើបញ្ហានេះ។
ដំណើរអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតរបស់ខ្ញុំ
សួស្តី! ខ្ញុំឈ្មោះ សុខឡាយ។ ដោយមានចំណាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងលើអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត ខ្ញុំចូលរួបជាគណៈកម្មាធិការកម្មវិធីនៃវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតយុវជនកម្ពុជាដែលបានរៀបចំឡើងដំបូងគេបង្អស់ក្នុងឆ្នាំ២០២៣។ ខ្ញុំក៏ត្រូវបានជ្រើសរើសជាអ្នកចូលរួមសម្រាប់វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតប្រចាំតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក (APrIGF)។ នៅក្នុងប្លុកនេះខ្ញុំនឹងចែករំលែកបទពិសោធន៍របស់ខ្ញុំទាក់ទងនឹងវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតក្នុងប្រទេស ក្នុងតំបន់ និងការរំពឹងទុករបស់ខ្ញុំចំពោះវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតសម្រាប់កម្រិតសកល។ វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតសម្រាប់យុវជនកម្ពុជា ការចាប់ផ្តើមរបស់ខ្ញុំបានចាប់ផ្តើមជាមួយនឹងការព្រួយបារម្ភកាន់តែខ្លាំងឡើងអំពីការកើនឡើងចំនួននៃការគំរាមកំហែងឌីជីថល និងបច្ចេកវិទ្យាដែលកំពុងរីកចម្រើនដូចជាបញ្ញាសិប្បនិម្មិត។ អ្នករស់នៅតាមតំបន់ជនបទមានការយល់ដឹងតិចតួចអំពីបញ្ហាទាំងនេះ ហើយពួកគាត់ងាយស្រួលក្នុងការក្លាយជាជនរងគ្រោះ។ ទន្ទឹមនឹងនោះ ខ្ញុំសង្កេតឃើញពីអវត្តមាននៃវេទិកាសម្រាប់ការពិភាក្សា និងដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមទាំងនេះនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ដោយឃើញពីបញ្ហាប្រឈមនេះអង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍបានផ្តួចផ្តើមគំនិតបង្កើតវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ិនធឺណិតលើកដំបូងនៅកម្ពុជា ដែលជាកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដឹកនាំដោយយុវជនក្នុងគោលបំណងចែករំលែកចំណេះដឹង និងជំរុញកិច្ចពិភាក្សាជុំវិញបញ្ហាទាក់ទងនឹងអ៊ីនធឺណិត។យើងបានរៀបចំវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ិនធឺណិតយុវជនកម្ពុជាជាលើកដំបូងដោយមានភាពជោគជ័យដោយមានអ្នកចូលរួមប្រមាណ១៧០នាក់ ។ ព្រឹត្តិការណ៍នេះបានប្រមូលផ្តុំនូវក្រុមអ្នកជំនាញជាច្រើនមកពីវិស័យផ្សេងៗគ្នារួមទាំងអ្នកជំនាញ អ្នកស្រាវជ្រាវ តំណាងរដ្ឋាភិបាល និងវាគ្មិនក្នុងស្រុក និងអន្តរជាតិ។ ការជួបប្រជុំគ្នានេះបាន ធ្វើអោយនូវវេទិកាមានភាពសំបូរបែបសម្រាប់ការពិភាក្សា និងចែករំលែកចំណេះដឹងស្តីពីការទប់ស្កាត់បញ្ហាសំខាន់ៗទាក់ទងនឹងអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត ។ វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកឆ្នាំ២០២៣ ខ្ញុំត្រូវបានជ្រើសរើសជាអ្នកចូលរួមសម្រាប់វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក (APrIGF) ដែលប្រព្រឹត្តទៅនៅទីក្រុងប្រីសប៊ែន ប្រទេសអូស្ត្រាលី ពីថ្ងៃទី ២៩ ដល់ថ្ងៃទី ៣១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។ សន្និសីទនេះបានប្រមូលផ្តុំអ្នកចូលរួមផ្សេងៗ រួមទាំងយុវជន អ្នកស្រាវជ្រាវ អ្នកបង្កើតគោលនយោបាយ និងអ្នកផ្សេងទៀត ដើម្បីសហការ និងពិភាក្សាបញ្ហាអ៊ីនធឺណិតដែលកំពុងកើតឡើងនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក។ ប្រធានបទគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ជាច្រើនត្រូវបានពិភាក្សា ដូចជាភាពឯកជន និងការការពារទិន្នន័យ ក្រមសីលធម៌ បញ្ញាសិប្បនិម្មិត សន្តិសុខតាមអ៊ីនធឺណិត សិទ្ធិមនុស្ស ការការពារកុមារតាមអ៊ីនធឺណិត ការដាក់បញ្ចូលឌីជីថល និងការតភ្ជាប់ គោលនយោបាយ និងបទប្បញ្ញត្តិ។ លើសពីនេះ ខ្ញុំបានចូលរួមក្នុងកិច្ចសន្ទនាអ្នកដឹកនាំយុវជន APAC ដែលរៀបចំដោយ yIGF ដែលជាបទពិសោធន៍ដ៏ត្រចះត្រចង់ក្នងការយល់ដឹងថា យុវជនអាចដើរតួក្នុងកិច្ចសន្ទនាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត និងការផ្តួចផ្តើមគំនិតផ្តួចផ្តើមអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណែតក្នុងតំបន់នៅក្នុងប្រទេសរៀងៗខ្លួន។ ការចូលរួមយ៉ាងសកម្មរបស់ខ្ញុំនៅក្នុងវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតក្នុងតំបន់ គឺជាជំហានដ៏សំខាន់មួយឆ្ពោះទៅមុខ ដោយធ្វើអោយខ្ញុំ មានបទពិសោធន៏សម្រាប់ការចូលរួមនៅកម្រិតពិភពលោកក្នុងការពិភាក្សា និងគំនិតផ្តួចផ្តើមអំពីអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត។ វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតឆ្នាំ២០២៣ ក្នុងនាមជាគណៈកម្មាធិការកម្មវិធីអភិបាលកិច្ចអ៊ិនធឺណិតយុវជនកម្ពុជា ខ្ញុំសូមថ្លែងអំណរគុណយ៉ាងជ្រាលជ្រៅចំពោះ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ សម្រាប់ការគាំទ្រផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់ការធ្វើដំណេីរចូលរួមក្នុងវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតលើកទី១៨ របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (IGF) 2023 នៅទីក្រុងក្យូតូ ប្រទេសជប៉ុន ចាប់ពីថ្ងៃទី ៨ ដល់ថ្ងៃទី ១២ ខែតុលា។ ប្រធានបទសំខាន់សម្រាប់វេទិកាឆ្នាំនេះគឺ \"អ៊ិនធឺណិតដែលយើងចង់បាន - ផ្តល់អំណាចដល់មនុស្សទាំងអស់\" ដោយសង្កត់ធ្ងន់លើប្រធានបទរងរួមមាន បញ្ញាសិប្បនិម្មិតនិងបច្ចេកវិទ្យាដែលកំពុងរីកចម្រើន ការជៀសវាងការបែងចែកតាមអ៊ីនធឺណិត សុវត្ថិភាពតាមអ៊ីនធឺណិត ឧក្រិដ្ឋកម្មតាមអ៊ីនធឺណិត និងសុវត្ថិភាពលើអ៊ីនធឺណិត ការគ្រប់គ្រងទិន្នន័យ និងការជឿទុកចិត្ត ការបែងចែកឌីជីថលនិងការដាក់បញ្ចូល អភិបាលកិច្ចឌីជីថលសកល និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ សិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាព និងនិរន្តរភាព និងបរិស្ថាន។ តាមរយៈការចូលរួមក្នុងការគ្រប់គ្រងអ៊ីនធឺណិតជាសកល ខ្ញុំរំពឹងថានឹងជួបអ្នកតំណាងផ្សេងៗដែលមកជុំវិញពិភពលោក។ វេទិកានេះនឹងក្លាយជាវេទិកាមួយដើម្បីពិភាក្សា រៀន និងផ្លាស់ប្តូរគំនិត គោលបំណងបង្កើនការព្រួយបារម្ភ និងកំណត់ការអនុវត្តល្អបំផុតដែលអាចត្រូវបានអនុវត្តនៅក្នុងប្រទេសរបស់យើងរៀងៗខ្លួន និងដើម្បីជំរុញឱ្យមានលំហឌីជីថលប្រកបដោយស្ថិរភាព និងសុវត្ថិភាពសម្រាប់មនុស្សគ្រប់គ្នា។ ខ្ញុំពិតជាមានចំណង់ខ្លាំងក្នុងការចូលរួមវគ្គ High-Level Panel V session នៅ វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតលើកទី១៨ របស់អង្គការសហប្រជាជាតិដែលផ្តោតលើប្រធានបទនៃ បញ្ញាសិប្បនិម្មិត។ វគ្គនេះដែលគ្រោងធ្វើនៅថ្ងៃទី ៩ ខែតុលា ដែលបង្ហាញពីឱកាសដ៏សំខាន់មួយដើម្បីស្វែងយល់ពីភាពស្មុគស្មាញ និងការរីកចម្រើនយ៉ាងឆាប់រហ័សនៃបច្ចេកវិទ្យាបញ្ញាសិប្បនិម្មិត ជំនាន់ថ្មី។ ការពិភាក្សានឹងស្វែងយល់ពីផលប៉ះពាល់នៃ បញ្ញាសិប្បនិម្មិតមកលើសង្គម និងរបៀបដែល បញ្ញាសិប្បនិម្មិត គួរតែត្រូវបានគ្រប់គ្រងដើម្បីជំរុញការបង្កើតថ្មីដោយមិនបង្កើនហានិភ័យ។ លើសពីនេះទៅទៀត ការពិភាក្សាពីដំណើរការ បញ្ញាសិប្បនិម្មិត Hiroshima ក របស់ជប៉ុន ដោយផ្តល់ការយល់ដឹងអំពីទិសដៅអនាគតនៃអភិបាលកិច្ចបញ្ញាសិប្បនិម្មិត ។ ខ្ញុំសូមថ្លែងអំណរគុណយ៉ាងជ្រាលជ្រៅចំពោះ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ (ODC) សម្រាប់ការគាំទ្រផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់ខ្ញុំក្នុងការចូលរួមក្នុងវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតឆ្នាំ២០២៣។ ខ្ញុំពិតជាទន្ទឹងរង់ចាំក្នុងការចូលរួមយ៉ាងសកម្ម និងទទួលបានការយល់ដឹងដ៏មានតម្លៃពីការពិភាក្សាសំខាន់ៗជាច្រើន
បទពិសោធន៍វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតឆ្នាំ ២០២៣ របស់ខ្ញុំ
ជំរាបសួរម្តងទៀត! ខ្ញុំឈ្មោះ សុខឡាយ ហើយថ្មីៗនេះខ្ញុំមានឱកាសដើម្បីចូលរួមវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត២០២៣ នៅទីក្រុងក្យូតូ ប្រទេសជប៉ុន។ ខ្ញុំចង់ចែករំលែកបទពិសោធន៍ដែលខ្ញុំទទួលបានពីវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត២០២៣។ចំណាប់អារម្មណ៍លើវេទិកា៖ដូចដែលបានរំពឹងទុក ខ្ញុំមានបទពិសោធន៍ដ៏អស្ចារ្យ និងមិនអាចបំភ្លេចបានជាមួយវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត២០២៣។វេទិកានេះបានប្រមូលផ្តុំអ្នកតំណាងចម្រុះមកពីក្រុមអ្នកពាក់ព័ន្ធសំខាន់ៗទាំងអស់ ដូចជា ក្រុមសារព័ត៌មាន ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ បច្ចេកទេស វិស័យឯកជន អង្គការ រដ្ឋាភិបាល ដែលរួបរួមគ្នាដោយមានគោលដៅរួមតែមួយ។ដើម្បីរៀបចំអនាគតនៃវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត ក្នុងនាមជាគណៈកម្មាធិការកម្មវិធីនៃវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតយុវជនកម្ពុជា ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថាពិតជាមានមោទនភាពយ៉ាងខ្លាំងក្នុងការធ្វើជាប្រតិភូ មកពីកម្ពុជាដើម្បីចូលរួមវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតសកល។ឱកាសនេះបានជំរុញភាពចម្រុះនៅក្នុងអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត ស្របតាមគោលបំណងរបស់ វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត ដែលបានសង្កត់ធ្ងន់លើសារៈសំខាន់នៃភាពចម្រុះ។ ប្រធានបទសម្រាប់ឆ្នាំនេះគឺ \"អ៊ីនធឺណិតដែលយើងចង់បាន - ផ្តល់អំណាចដល់មនុស្សទាំងអស់\" ដែលក្នុងនោះមានកម្មវិធីសំខាន់ៗដូចជា សិក្ខាសាលា វេទិកាបើកចំហ ការពិភាក្សាអំពីប្រធានបទក្នុងពេលខ្លី។ ខ្ញុំចាប់អារម្មណ៍លើការពិភាក្សានានាដែលទាក់ទងនឹងបញ្ញាសិប្បនិម្មិត ដែលកិច្ចពិភាក្សាទាំងនោះ បានផ្តល់ការយល់ដឹងដ៏មានតម្លៃអំពីបច្ចេកវិទ្យាដែលកំពុងរីកចម្រើនក្នុងយុគសម័យនេះ។បន្ថែមពីលើនេះ វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត ក៏មានស្តង់ចំនួន ៨០ ដើម្បីតំណាងឱ្យបេសកកម្ម និងការងាររបស់ស្ថាប័ននានា។ វាបានផ្តល់ឱកាសពិសេសមួយសម្រាប់ខ្ញុំក្នុងការស្វែងយល់អំពីគំនិតផ្តួចផ្តើមផ្សេងៗ និងបង្កើតទំនាក់ទំនង។ ស្តង់ទាំងនេះ ខុសពីការតាំងពិពណ៌ធម្មតា ដែលវាជាកន្លែងសម្រាប់កិច្ចសហការ និងការបំផុសគំនិតសម្រាប់ការងារផ្សេងៗទាក់ទងនឹងការអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត។កិច្ចពិភាក្សាគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍៖សិក្ខាសាលា #១៩៦ ការវិវត្តន៍បញ្ញាសិប្បនិម្មិតនិង ការវិវត្តនៃអភិបាលកិច្ច៖ ពីគោលការណ៍មួយទៅសកម្មភាពសម័យប្រជុំបានពិភាក្សាអំពីការអភិវឌ្ឍន៍ក្របខ័ណ្ឌអភិបាលកិច្ចបញ្ញាសិប្បនិម្មិតដោយគូសបញ្ជាក់ពីកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងអន្តរជាតិដូចជាគោលការណ៍ បញ្ញាសិប្បនិម្មិតOECD និងច្បាប់បញ្ញាសិប្បនិម្មិត របស់សហភាពអឺរ៉ុប។ សម័យប្រជុំក៏បានសង្កត់ធ្ងន់លើតម្រូវការសម្រាប់គោលនយោបាយបញ្ញាសិប្បនិម្មិត ដែលស្របតាមតម្លៃសកលដូចជាសមភាព និងតម្លាភាព ដែលទាមទារឱ្យមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ និងការសម្របសម្រួលគោលនយោបាយ។កិច្ប្រជុំបានអំពាវនាវឱ្យមានគោលនយោបាយបញ្ញាសិប្បនិម្មិតដ៏ទូលំទូលាយដែលរួមបញ្ចូលជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ដើម្បីធានាឱ្យមានការអភិវឌ្ឍន៍ និងអភិបាលកិច្ចប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ។កិច្ចពិភាក្សាកម្រិតខ្ពស់ទី ២ - និន្នាការវិវត្តនៅក្នុងព័ត៌មានមិនពិតសម័យប្រជុំបានពន្យល់ពីគោលគំនិតនៃព័ត៌មានមិនពិត(misinformation) ថាជាការចែករំលែកព័ត៌មានមិនពិតដោយអចេតនាដោយបុគ្គលដែលមិនដឹងអំពីភាពមិនត្រឹមត្រូវរបស់ ព័ត៌មានចំណែកឯព័ត៌មានមិនពិត(disinformation) គឺជាការបង្កើត និងការចែកចាយខ្លឹមសារបំភាន់ដោយមានចេតនា និងបង្កគ្រោះថ្នាក់នៅលើឌីជីថល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម។ ជាមួយនឹងការរីកចម្រើនយ៉ាងឆាប់រហ័សនៃបច្ចេកវិទ្យា ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដែលបង្កើតដោយបញ្ញាសិប្បនិម្មិត ដែលមានភាពប៉ិនប្រសប់ក្នុងការរៀបចំខ្លឹមសារសំឡេង និងវីដេអូក្នុងលក្ខណៈគួរឱ្យជឿជាក់ថាត្រឹមត្រូវបាននិងបង្កើតដោយមនុស្ស។ការអភិវឌ្ឍន៍នេះបង្កើនការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងអំពីការប្រើប្រាស់ ខុសនៃបញ្ញាសិប្បនិម្មិតក្នុងការផ្សព្វផ្សាយខ្លឹមសារមិនពិត ព្រោះវាកាន់តែមានការលំបាកក្នុងការបែងចែករវាង ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយពិតប្រាកដ និង ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបង្កេីតដោយបញ្ញាសិប្បនិម្មិត។ ការដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមតម្រូវឱ្យមានវិធីសាស្រ្តដ៏ទូលំទូលាយ ដែលចូលរួមដោយសង្គមទាំងមូល ដែលជាវិធីមួយដែលជំរុញឱ្យមានកិច្ចសហការរវាងរដ្ឋាភិបាល ក្រុមហ៊ុនបច្ចេកវិទ្យា និងពលរដ្ឋ។ ការបង្កើនការយល់ដឹងសម្រាប់បុគ្គល និងសហគមន៍ អំពីព័ត៌មានមិនពិតក៏ជាកត្តាសំខាន់ផងដែរ។កិច្ចពិភាក្សាកម្រិតខ្ពស់ទី ៥- បញ្ញាសិប្បនិម្មិតវគ្គពិភាក្សាបានពិភាក្សាអំពីយុទ្ធសាស្ត្រដើម្បីបង្កើនអត្ថប្រយោជន៍ និងកាត់បន្ថយហានិភ័យនៃបញ្ញាសិប្បនិម្មិត ដូចជាព័ត៌មានមិនពិត និងបញ្ហាតម្លាភាព ដោយធានាថាការអភិវឌ្ឍន៍បញ្ញាសិប្បនិម្មិតបង្កើតឱកាស សម្រាប់គ្រប់គ្នាដោយគ្មានការរើសអើង។ កិច្ចប្រជុំក៏បានសង្កត់ធ្ងន់លើសារៈសំខាន់នៃវិធីសាស្រ្តពហុភាគីសម្រាប់អភិបាលកិច្ចបញ្ញាសិប្បនិម្មិត អន្តរជាតិ។ លើសពីនេះទៀត វាក៏រួមបញ្ចូលផងដែរនូវការយល់ដឹងពីដំណើរការ បញ្ញាសិប្បនិម្មិតHiroshima ដោយផ្តោតលើបញ្ហាប្រឈម និងឱកាសនៃបញ្ញាសិប្បនិម្មិត និងទិសដៅអភិបាលកិច្ចបញ្ញាសិប្បនិម្មិតនាពេលអនាគត។ វាត្រូវបានស្នើឡើងថា ដើម្បីបង្កើនការរួមបញ្ចូលនៃដំណើរការ បញ្ញាសិប្បនិម្មិត Hiroshima Aការចូលរួមពីក្រុមអ្នកពាក់ព័ន្ធចម្រុះគួរតែត្រូវបានលើកទឹកចិត្ដ ដោយរួមបញ្ចូលមិនត្រឹមតែប្រទេស G7 ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏មានប្រទេសផ្សេងៗទៀត និងក្រុមហ៊ុនឯកជនផងដែរ។កិច្ចពិភាក្សាខ្លី #១១៥ បដិវត្តការសិក្សាដែលជំរុញដោយបញ្ញាសិប្បនិម្មិត នាថ្នាក់ឧត្តមសិក្សានៅកម្ពុជា។ខ្ញុំក៏បានរៀបចំវគ្គជជែកពិភាក្សាខ្លីផ្តោតលើឱកាស និងបញ្ហាប្រឈមនៃការរួមបញ្ចូលឧបករណ៍ដែលដំណើរការដោយបញ្ញាសិប្បនិម្មិត នៅក្នុងការអប់រំនាថ្នាក់ឧត្តមសិក្សាកម្ពុជា។ការយល់ដឹងពីវប្បធម៌៖វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតឆ្នាំមិនមែនគ្រាន់តែជាសន្និសីទ និងការពិភាក្សាប៉ុណ្ណោះទេ។ ព្រឹត្តិការណ៍សង្គមបានផ្តល់ឱកាសដ៏អស្ចារ្យមួយដើម្បីយល់ដឹងពីវប្បធម៌ជប៉ុន និងសាកល្បងអាហារកជប៉ុន។ បទពិសោធន៍នេះ មិនមែនគ្រាន់តែជាការកម្សាន្តប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ជាការទទួលបានការយល់ដឹងកាន់តែស៊ីជម្រៅ និងការស្វែងយល់អំពីវប្បធម៌ជប៉ុនផងដែរ។ការចូលរួម វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត២០២៣ នៅទីក្រុងក្យូតូ មិនមែនគ្រាន់តែជាឱកាសដើម្បីចូលរួមជាមួយសហគមន៍អភិបាលកិច្ចសកលនោះទេ។ វាជាបទពិសោធន៍ដ៏អស្ចារ្យមួយដែលបង្ហាញពីសារៈសំខាន់នៃទស្សនៈវិស័យចម្រុះក្នុងការបង្កើត \"អ៊ីនធឺណិតដែលយើងចង់បាន\"។ ការពិភាក្សានិងបទពិសោធន៍បានរួមចំណែកដល់ការយល់ដឹងកាន់តែស៊ីជម្រៅអំពីរបៀបដែលយើងអាចផ្តល់អំណាចដល់មនុស្សទាំងអស់ក្នុងយុគសម័យឌីជីថល។ នៅពេលដែលពិភពលោកបន្តវិវឌ្ឍតាមបែបឌីជីថល វេទិកាដូចជាវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការធានាថាអ៊ីនធឺណិតនៅតែជាកន្លែងដែលមានស្ថេរភាព និងសុវត្ថិភាពសម្រាប់មនុស្សគ្រប់គ្នា។សូមអរគុណជាពិសេសចំពោះអង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ៖ជាចុងក្រោយ ខ្ញុំសូមថ្លែងអំណរគុណយ៉ាងជ្រាលជ្រៅចំពោះ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍសម្រាប់ការគាំទ្រផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ។ ការគាំទ្រនេះគឺជាសក្ខីភាពមួយចំពោះសារៈសំខាន់នៃការផ្តល់សិទ្ធិអំណាចដល់សំឡេងចម្រុះ ជាពិសេសយុវជននៅក្នុងវេទិកាសកលដូចជា វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត ជាដើម។ វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត មិនត្រឹមតែពង្រីកការយល់ដឹងរបស់ខ្ញុំប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងបានពង្រឹងការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ខ្ញុំក្នុងធ្វើអោយវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតយុវជនកម្ពុជាកាន់តែមានភាពល្អប្រសើរ។
សុន្ទរកថាគន្លឹះរបស់លោក ណូប៊ឺត ក្លេនក្នុងកម្មវិធីអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតសម្រាប់យុវជន ឆ្នាំ២០២៣៖
វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតសម្រាប់យុវជនកម្ពុជា ! សូមស្វាគមន៍អ្នកទាំងអស់គ្នា! ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់នៅដើមសុន្ទរកថាគន្លឹះរបស់ខ្ញុំ ថាតើពាក្យ \"អភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតសម្រាប់យុវជន\" មានន័យយ៉ាងដូចម្តេច និង គោលបំណងដែលនាំឱ្យពួកយើងទាំងអស់គ្នាមកទីនេះជាមួយគ្នា។ សូមជម្រាបជូនផងដែរថា ខ្ញុំមានអាយុជិត ៩០ ឆ្នាំហើយ។ ខ្ញុំបានកើតនៅឆ្នាំ ១៩៣៤ មុនវត្តមានរបស់អ៊ីនធឺណិតទៅទៀត។ ឥឡូវនេះ ខ្ញុំពិតជាមានមោទនភាព ឈរនៅទីនេះនៅចំពោះមុខអ្នកទាំងអស់គ្នា ដែលជាយុវវ័យអាចកម្ម៉ង់ទិញម្ហូបអាហារ ឬ ឧបករណ៍កាត់សក់ ឬ ចិញ្ចៀនអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់អ្នក ជាមួយនឹងទូរស័ព្ទដៃនៅពេលណាក៏បាន។ ពិតជាខុសប្លែកពីមុន មែន។ កិច្ចការនេះហាក់ដូចជាសាមញ្ញនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ៖ ខ្ញុំគ្រាន់តែវាយពាក្យ IGF ទៅក្នុងGoogle បន្ទាប់មកយើងមានចម្លើយរួចមកហើយ៖ វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតសម្រាប់យុវជនកម្ពុជា គឺជាវេទិកាពហុភាគីសកលដែលសម្របសម្រួលការពិភាក្សាអំពីបញ្ហាគោលនយោបាយសាធារណៈទាក់ទងនឹងអ៊ីនធឺណិត។ តើអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងមានភាពច្បាស់លាស់ហើយឬនៅ? ប្រហែលមិនដូច្នោះនោះទេ យើងគួរពិនិត្យមើលពាក្យម្តងមួយ ៗ ។ ហើយការប្រជុំរបស់យើងគឺមានលក្ខណៈពិសេសៈ ដោយចាប់ផ្តើមពីពាក្យ \"យុវជន\"។ យើងមិនចាំបាច់ កំណត់ពាក្យនេះទេ ព្រោះនៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសខាងដើមសម្រាប់កិច្ចប្រជុំនេះ ពាក្យនេះត្រូវបានកំណត់រួចមកហើយដោយ\"យុវជន\" មានន័យថា \"មនុស្សចាប់ពីអាយុ ១៨ ដល់ ៣៥ឆ្នាំ\"។ ចុះចំណែកពាក្យបន្ទាប់: \"វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត \"? ចូរចាប់ផ្តើមជាមួយ \"I\" ហើយកំណត់ពាក្យ \"GF\" នៅពេលក្រោយ។ \"I\" តំណាងឱ្យអ៊ីនធឺណិត។ សព្វថ្ងៃនេះ យើងទាំងអស់គ្នាមានគំនិតមួយអំពីអ៊ីនធឺណែត ដោយយើងប្រើប្រាស់វាជារៀងរាល់ថ្ងៃ យើងប្រើប្រាស់វានៅលើទូរស័ព្ទដៃរបស់យើង ឬ នៅលើកុំព្យូទ័រដើម្បីទំនាក់ទំនង។ ប៉ុន្តែខ្ញុំសូមរំលឹកអ្នកទាំងអស់គ្នាថា នេះជាស្ថានភាពថ្មីគួរសមដែរ។ កាលពីខ្ញុំមកប្រទេសកម្ពុជានៅឆ្នាំ១៩៩០ គឺមិនទាន់មានអ៊ីនធឺណិតនៅកម្ពុជានោះទេ។ មុនពេលដែលខ្ញុំមកប្រទេសកម្ពុជា ខ្ញុំនៅក្នុងចំណោម អ្នកប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតដំបូងបង្អស់នៅប្រទេសអាឡឺម៉ង់ដែលជាប្រទេសកំណើតរបស់ខ្ញុំ។ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីមកដល់ប្រទេសកម្ពុជា ខ្ញុំបានទៅធ្វើការនៅក្រសួងកសិកម្ម ខ្ញុំមានអារម្មណ៍មិនល្អដោយសារតែអសមត្ថភាពក្នុងការទំនាក់ទំនងដូចពីមុន ដូច្នេះហើយខ្ញុំបានចាប់ផ្តើមការ ប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតជាលើកដំបូងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានៅចុងឆ្នាំ១៩៩៤។ ខ្ញុំត្រូវបានលើកទឹកចិត្តឱ្យរៀបរាប់ពីការចាប់ផ្តើមនៃអ៊ីនធឺណិតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នៅទីនេះ ហើយខ្ញុំគិតថាសព្វថ្ងៃនេះស្ទើរតែគ្មាននរណាម្នាក់អាចស្រមៃថាតើវាលំបាកប៉ុណ្ណានោះទេ។ បន្ទាប់ពីដំណើរទស្សនកិច្ចនៅអឺរ៉ុប ខ្ញុំបានទទួលកម្មវិធីកំព្យូទ័រមួយចំនួន។ ប៉ុន្តែនៅភ្នំពេញមិនមានចរន្តអគ្គិសនីនោះទេ។ អគ្គិសនីបានដាច់ស្ទើរតែរាល់ថ្ងៃ។ ដើម្បីឱ្យមានអគ្គិសនីប្រើប្រាស់សម្រាប់កុំព្យួទ័រយួរដៃរបស់ខ្ញុំ ខ្ញុំបានទិញអាគុយឡានជប៉ុន ២៤ វ៉ុល ហើយខ្ញុំបានសាកវា (ពេលមានអគ្គីសនី) ជាមួយឆ្នាំងសាករបស់ប្រទេសថៃ ហើយមិត្តជនជាតិអាមេរិចរបស់ខ្ញុំម្នាក់បាននាំចូល អាំងវឺរទ័រ (inverter) ដើម្បីប្តូរពី២៤ វ៉ុល (ចរន្តផ្ទាល់) ទៅជាចរន្តឆ្លាស់ ប៉ុន្តែវាមានកម្លាំង ១១០ វ៉ុល ដោយសារវាជា អាំងវឺរទ័រ របស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដូច្នេះខ្ញុំក៏ទិញ ម៉ាស៊ីនបំលែងរបស់ប្រទេសវៀតណាម។ នោះជាផ្នែកដែលបរិយាយអំពីគ្រឿងបង្គុំរបស់កំព្យូទ័រ។ ប៉ុន្តែក៏នៅមានផ្នែកកម្មវិធីកំព្យូទ័រផងដែរ។ ហើយបន្ទាប់មកជាការប្រើប្រាស់ជាអក្សរខ្មែរ។ ចំពោះកម្មវិធីកំព្យូទ័រ ដំបូងឡើយ យោធាសហរដ្ឋអាមេរិក បានបង្កើតវិធីសាស្រ្តសម្រាប់ទំនាក់ទំនងតាមកុំព្យូទ័រ។ បន្ទាប់មក មនុស្សនៅសាកលវិទ្យាល័យផ្សេងៗ របស់សហរដ្ឋអាមេរិកក៏ចាប់អារម្មណ៍ផងដែរ ដែលជាការចាប់ផ្តើមនៃអ៊ីនធឺណិត។ ពួកគេបានបង្កើតប្រព័ន្ធអាសយដ្ឋាន ហើយក្រោយមកក៏មានមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសផ្សេងទៀតចូលរួមផងដែរ។ លោក Jon Postel សាស្ត្រាចារ្យនៅសាកលវិទ្យាល័យកាលីហ្វ័រញ៉ា បានបង្កើតប្រព័ន្ធអាសយដ្ឋានដែលគ្រប់គ្នាត្រូវប្រើប្រាស់ដើម្បីអាចទំនាក់ទំនងបាន ដោយប្រើ លេខកូដប្រទេសដែលមានពីរអក្សរ (ឧទាហរណ៍ \"kh\" សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា) និងឋានានុក្រមខាងក្រោមដូចជា \"com\" \"edu\" \"gov\" ជាដើម។ ខ្ញុំបាន ទាក់ទងលោកសាស្ត្រាចារ្យ Jon Postel ហើយគាត់បានឱ្យខ្ញុំនូវលេខកូដសម្រាប់ប្រទេសខ្មែរ \"kh\" និងការណែនាំអំពីរបៀបផ្តល់អាសយដ្ឋានដល់បុគ្គល និងស្ថាប័ននានាក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ជាច្រើនឆ្នាំក្រោយមក ខ្ញុំបានប្រគល់របស់ទាំងនេះទៅឱ្យក្រសួងប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍។ ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋក៏ចង់ប្រើអក្សរខ្មែរនៅលើកុំព្យូទ័រផងដែរ។ ខ្ញុំបានរកឃើញថា មនុស្ស ៨ នាក់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងនៅបរទេស ដូចជា ប្រទេសបារាំង អូស្ត្រាលី សហរដ្ឋអាមេរិក កាណាដា និងអាល្លឺម៉ង់បានបង្កើតប្រព័ន្ធពុម្ពអក្សរខ្មែរ។ ប៉ុន្តែអ្នកអាចទំនាក់ទំនងបាន លុះត្រាតែអ្នកផ្ញើ និងអ្នកទទួលប្រើប្រព័ន្ធតែមួយ។ ក្រោយមកខ្ញុំបានរកឃើញថា មានប្រព័ន្ធពុម្ពអក្សរខ្មែរចំនួន ២៣ ផ្សេងៗគ្នាក្នុងការប្រើប្រាស់ដែលមានភាពរញ៉េរញ៉ៃ ហើយវាបានរារាំងក្នុងការទំនាក់ទំនងឱ្យបានទូលំទូលាយ។ បន្ទាប់មកមិត្តម្នាក់របស់ខ្ញុំ លោកសាស្រ្តាចារ្យ TAN Tin Wee នៅសាកលវិទ្យាល័យជាតិសិង្ហបុរីបានស្នើថាយើងគួរតែប្រើយូនីកូដ។ យូនីកូដ គឺជាការរៀបចំជាអន្តរជាតិដើម្បីបង្កើតអក្សរ កុំព្យូទ័រសម្រាប់អក្សរទាំងអស់នៅលើ ពិភពលោក។ ប៉ុន្តែអក្សរខ្មែរមិនទាន់បានកំណត់នៅឡើយទេ។ ជាមួយនឹងសាស្ត្រាចារ្យជនជាតិជប៉ុនម្នាក់ និងប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាពីរនាក់ដែលរស់នៅក្នុងប្រទេសជប៉ុន អក្សរខ្មែរត្រូវបានចាប់ផ្តើម កំណត់ជាយូនីកូដ ប៉ុន្តែអ្នកដែលបានកំណត់ពុម្ពអក្សរខ្មែររបស់គេរួចមកហើយ និងបានប្រើប្រាស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានប្រឆាំងនឹងការប្រើប្រាស់យូនីកូដ ដោយសារផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចផ្ទាល់ខ្លួន និងមួយផ្នែកទៀតក៏ជាការគាំទ្រដោយអ្នកដែលមានអំណាចនយោបាយផងដែរ។ ជាសំណាងល្អ ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកទេសរដ្ឋមន្ត្រី សុខ អាន ក្រុមការងារស្តីពីពុម្ពអក្សរខ្មែរត្រូវបានបង្កើតឡើង ហើយពុម្ពអក្សរយូនីកូដខ្មែរបានក្លាយជាពុម្ពអក្សរផ្លូវការសម្រាប់សរសេរជាភាសាខ្មែរ។ ដូច្នេះហើយ ទីបំផុត កុំព្យូទ័រត្រូវបានប្រើប្រាស់បានសម្រាប់ទំនាក់ទំនងក្នុង និងពីប្រទេសកម្ពុជាបាន ប៉ុន្តែប្រើប្រាស់បានតាមរយៈអ៊ីមែលតែប៉ុណ្ណោះ ក្នុងអំឡុងពេលប៉ុន្មានឆ្នាំដំបូង បន្ទាប់មក World Wide Web ដែលមានក្រាហ្វិក/រូបភាព និងខ្លឹមសារល្អិតល្អន់ បានចាប់ផ្តើមមានវត្តមាន ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមក។ ប៉ុន្តែការអភិវឌ្ឍអ៊ីនធឺណិត និងលទ្ធភាពថ្មីៗជាច្រើនបានកើតឡើងនៅទូទាំងពិភពលោក ដោយយកមកនូវការផ្លាស់ប្តូរជាមូលដ្ឋាននៅក្នុងសង្គមជាច្រើន ដោយសារតែមានព័ត៌មានយ៉ាងច្រើន និងលទ្ធភាពចែករំលែកបាននៅទូទាំងពិភពលោក។ វាហាក់ដូចជាសម័យកាលថ្មីនៃប្រវត្តិសាស្ត្របានចាប់ផ្តើមដោយក្តីសង្ឃឹម ប៉ុន្តែក៏មានការព្រួយបារម្ភផងដែរ។ ដើម្បីស្វែងរកភាពច្បាស់លាស់មួយចំនួននៅក្នុងការអភិវឌ្ឍដ៏វឹកវរទាំងនេះ អង្គការសហប្រជាជាតិបានផ្តួចផ្តើមគំនិតបង្កើតវេទិកាមួយដើម្បីពិភាក្សាអំពីស្ថានភាពនេះ។ ការផ្តួចផ្តើមនេះចេញជា សន្និសិទមិនត្រឹមតែមួយ នោះទេ តែជាសន្និសីទធំៗចំនួនពីររួមមាន \"កិច្ចប្រជុំកំពូលពិភពលោកស្តីពីសង្គមព័ត៌មាន\" ដែលប្រព្រឹត្តទៅនៅទីក្រុងហ្សឺណែវ ប្រទេសស្វីស នៅឆ្នាំ២០០៣ និងនៅទីក្រុងTunis រដ្ឋធានីនៃប្រទេសទុយនេស៊ីនៅឆ្នាំ២០០៥។ \"កិច្ចប្រជុំកំពូលពិភពលោកស្តីពីសង្គមព័ត៌មាន\" ដែល ហៅកាត់ថា \"WSIS\" ជាកិច្ចប្រជុំកំពូលដែលបែងចែកជាពីរដំណាក់កាលរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីព័ត៌មាន ការទំនាក់ទំនង។ បើនិយាយក្នុងន័យទូលំទូលាយគឺការផ្តោតទៅលើសង្គមព័ត៌មានតែម្តង។ គោលបំណងសំខាន់មួយនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលគឺដើម្បីផ្សារភ្ជាប់វិសមភាពឌីជីថលសកល ដែលមានគម្លាតរវាងប្រទេសអ្នកមាន និងប្រទេសក្រីក្រ ក្នុងការទទួលបាន និងប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាឌីជីថល តាមរយៈការបង្កើនលទ្ធភាពក្នុងការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍។ នៅក្នុងបរិបទនេះ ដោយការចូលរួមរបស់ខ្ញុំក្នុងការបង្កើតការតភ្ជាប់អ៊ីនធឺណិតដំបូងពីប្រទេសកម្ពុជា ដែល ដែលសមាគមនៃអតីតអាណានិគមបារាំង និងប្រទេសនិយាយភាសាបារាំង (FRANCOPHONIE) បានឧបត្ថម្ភឱ្យខ្ញុំចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំទាំងពីរនៅទីក្រុងហ្សឺណែវ និងទីក្រុងTunis ដែលមានអ្នកចូលរួមរាប់ពាន់នាក់។ មិនមែនជារឿងគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលនោះទេ ដែលតែងតែមានគំនិតខុសគ្នាជាច្រើន ជាពិសេសលើការគ្រប់គ្រងអ៊ីនធឺណិត ដោយពេលខ្លះ ការរៀបចំសន្និសិទទាំងនេះ ទទួលបានភាពបរាជ័យក៏អាចថាបានដែរ។ ប៉ុន្តែ ទីបំផុតមានការយល់ព្រមឱ្យប្រគល់ ការគ្រប់គ្រងអាសយដ្ឋានអ៊ីនធឺណិត ឧទាហរណ៍ ដូចជា ឈ្មោះប្រទេសដូចជា \"kh\" សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា - និងរចនាសម្ព័ន្ធរងនៃអាសយដ្ឋានអ៊ីនធឺណិតដូចជា \"com\": \"edu\"-\"gov\" ឱ្យស្ថិតនៅក្រោម ការគ្រប់គ្រងរបស់ស្ថាប័ន នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ICANN \" Internet Corporation for Assigned Names and Numbers \" ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ដើម្បីជៀសវាងការបែកបាក់ដ៏ធំមួយ។ ដោយមានការសម្របសម្រួល ក៏មានកិច្ចព្រមព្រៀងមួយផងដែរ ដើម្បីបង្កើត \"វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតអន្តរជាតិ (IGF) ជាមួយនឹងការពិគ្រោះយោបល់សុទ្ធសាធ ដែលមិនមានគោលបំនងក្នុងការគ្រប់គ្រងនោះទេ។ កិច្ចប្រជុំកំពូល ត្រូវបានរំខាន ដោយមានការរិះគន់រដ្ឋាភិបាលទុយនីស៊ីដែលអនុញ្ញាតឱ្យមានការវាយប្រហារលើអ្នកកាសែត និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សប៉ុន្មានថ្ងៃមុន កម្មវិធី។ រដ្ឋាភិបាលទុយនីស៊ីបានព្យាយាមរារាំងសម័យប្រជុំ ដែលបានគ្រោងទុកមួយ ក្រោមចំណងជើងថា \"ការបញ្ចេញមតិក្រោមការគាបសង្កត់\"។ ចាប់តាំងពីព្រឹត្តិការណ៍នេះកើតឡើង អ្នករាយការណ៍ជនជាតិបារាំងម្នាក់លោក Robert Ménard ដែលជាប្រធាន \"អ្នករាយការណ៍គ្មានព្រំដែន\" ត្រូវបានបដិសេធមិនអនុញ្ញាតឱ្យចូលប្រទេសទុយនីស៊ីសម្រាប់កិច្ចប្រជុំកំពូលដំណាក់កាលទីពីរ។ អ្នកកាសែតបារាំងម្នាក់ដែលបម្រើការងារឱ្យកាសែត \" Libération \" ត្រូវបានចាក់ និងវាយដោយជនមិនស្គាល់អត្តសញ្ញាណម្នាក់ បន្ទាប់ពីគាត់បានរាយការណ៍អំពីអ្នកតវ៉ាសិទ្ធិមនុស្សក្នុងតំបន់។ នាវិកទូរទស្សន៍បែលហ្ស៊ិកម្នាក់ត្រូវបានបង្ខំឱ្យប្រគល់វីដេអូរបស់ពួកប្រឆាំងទុយនីស៊ី។ អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សក្នុងមូលដ្ឋានត្រូវបានរារាំងមិនឲ្យរៀបចំកិច្ចប្រជុំជាមួយក្រុមសង្គមស៊ីវិលអន្តរជាតិ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ \"កិច្ចប្រជុំកំពូលពិភពលោកស្តីពីសង្គមព័ត៌មាន\" នៅប្រទេសទុយនីស៊ីបានបញ្ចប់ដោយ វិជ្ជមាន ។ ការបង្កើតវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតត្រូវបានប្រកាសជាផ្លូវការដោយអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិក្នុងឆ្នាំ២០០៦។ កិច្ចប្រជុំលើកដំបូងបានប្រារព្ធឡើងនៅចុងឆ្នាំ២០០៦ ហើយបន្ទាប់មកក៏មានការប្រារព្ធកិច្ចប្រជុំប្រចាំឆ្នាំផងដែរ។ តើយើងអាចពិពណ៌នាអំពីទស្សនទានសំខាន់បំផុតដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនៅទីក្រុងទុយនីសបានយ៉ាងដូចម្តេច? កិច្ចប្រជុំនេះ ជារចនាសម្ព័ន្ធពហុភាគីនៃវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត។ វាគឺជាគំរូ \"ត្រីភាគី\" ដែលជាលទ្ធផលនៃ \"កិច្ចប្រជុំកំពូលពិភពលោកស្តីពីសង្គមព័ត៌មាន\" ។ ប្រយោគនេះមាននៅក្នុងកថាខ័ណ្ឌទី៣៥ នៃលទ្ធផលកិច្ចប្រជុំនៅទីក្រុងទុយនីស៖ \"យើងបញ្ជាក់សារជាថ្មីថា ការគ្រប់គ្រងអ៊ីនធឺណិត រួមបញ្ចូលទាំងបញ្ហាបច្ចេកទេស និងគោលនយោបាយសាធារណៈ ហើយគួរតែមានការចូលរួមពីភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ រួមទាំង ស្ថាប័នអន្តររដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នអន្តរជាតិដែលពាក់ព័ន្ធ។ ក្នុងន័យនេះ កិច្ចការនេះត្រូវបានទទួលស្គាល់ថា៖ \"អាជ្ញាធរគោលនយោបាយសម្រាប់បញ្ហាគោលនយោបាយសាធារណៈដែលទាក់ទងនឹងអ៊ីនធឺណិតគឺជាសិទ្ធិអធិបតេយ្យភាពរបស់រដ្ឋ។ ពួកគេមានសិទ្ធិ និងការទទួលខុសត្រូវចំពោះបញ្ហាគោលនយោបាយសាធារណៈទាក់ទងនឹងអ៊ីនធឺណិតអន្តរជាតិ។ “វិស័យឯកជន (សំដៅទៅលើក្រុមហ៊ុនបច្ចេកវិទ្យាជាពិសេស) មាន និងគួរតែបន្តតួនាទីសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍអ៊ីនធឺណិត ទាំងផ្នែកបច្ចេកទេស និងសេដ្ឋកិច្ច។ «សង្គមស៊ីវិលក៏បានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់លើបញ្ហាអ៊ីនធឺណិត ជាពិសេសនៅកម្រិតសហគមន៍ ហើយគួរតែបន្តអនុវត្តតួនាទីនេះ»។ ឯកសារផ្លូវការនេះទទួលស្គាល់រដ្ឋ វិស័យឯកជន និងសង្គមស៊ីវិល ហើយ ហៅថាជាក្រុម \"ភាគីពាក់ព័ន្ធ\"។ នៅក្នុងរចនាសម្ព័ន្ធត្រីភាគី នេះ មានការពន្យល់បន្ថែមមួយចំនួនផងដែរថា៖ យើងទទួលស្គាល់ការរួមចំណែកដ៏មានតម្លៃដោយសហគមន៍សិក្សា និងបច្ចេកទេសជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងនោះដែលបានលើកឡើងនៅក្នុងកថាខណ្ឌទី៣៥ ចំពោះការវិវត្ត ដំណើរការ និងការអភិវឌ្ឍអ៊ីនធឺណិត។ ដូច្នេះ ជាលទ្ធផលនៃកិច្ចប្រជុំនៅប្រទេសទុយនីស វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតត្រូវបានបង្កើតឡើង។ វាជា \"វេទិកា\" ប៉ុន្តែតើអ្វីជាវេទិកា? វេទិកាគឺជាកិច្ចប្រជុំមួយដែលគំនិត និងទស្សនៈលើបញ្ហាជាក់លាក់ណាមួយអាចត្រូវបានជជែកពិភាក្សា ។ \"យើងសង្ឃឹមថាទំព័រទាំងនេះដើរតួជាវេទិកាសម្រាប់ការពិភាក្សា\" ។ វេទិកាមួយមិន កំណត់លទ្ធផលនិងមិនមែនជាដំណោះស្រាយនោះទេ ប៉ុន្តែវាពិពណ៌នាអំពីវិធីឆ្ពោះទៅរកដំណោះស្រាយ ដែលភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងបីបង្ហាញពីចំណាប់អារម្មណ៍របស់ពួកគេ ដើម្បី ឆ្ពោះទៅរកការអភិវឌ្ឍជំហានបន្ទាប់រួមគ្នា។ ដូច្នេះ សូមទទួលយកតួនាទីរបស់អ្នក ក្នុងនាមយុវជនកម្ពុជា ក្នុង វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត។
បទពិសោធន៍របស់មល្លិកាជាមួយនឹងកម្មវិធីអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតសម្រាប់យុវជនកម្ពុជា (yIGF)
វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតឆ្នាំ ២០២៣ គឺជាកម្មវិធីដ៏គួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ដែលអនុញ្ញាតឱ្យខ្ញុំទទួលបានការយល់ដឹងបន្ថែមអំពី \'អភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត\' ការពង្រឹងជំនាញទន់របស់ខ្ញុំ និងឱកាសដ៏មានតម្លៃ ដើម្បីភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយមនុស្សដែលមានគំនិតដូចគ្នា និងការទៅទស្សនាប្រទេសក្នុងក្តីស្រមៃរបស់ខ្ញុំ។ខ្ញុំឈ្មោះ មាស មល្លិកា អាយុ ២២ ឆ្នាំ ជានិស្សិតកំពុងសិក្សាជំនាញផ្នែកសហគ្រិនភាព និងនវានុវត្តន៍នៅសកលវិទ្យាល័យជាតិគ្រប់គ្រងអន្តរជាតិ (NUM IC) និងអ្នករាយការណ៍វ័យក្មេងនៅគីរីប៉ុស្តិ៍ (Kiripost) ហើយក៏ជាសមាជិកគណៈកម្មាធិការ yIGF របស់កម្ពុជាផងដែរ។របៀបដែលខ្ញុំចូលរួមក្នុងកម្មវិធីអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតសម្រាប់យុវជនកម្ពុជា yIGFនៅថ្ងៃទី២៩ ខែឧសភា ខ្ញុំត្រូវបានជ្រើសរើសឱ្យចូលរួមជាគណៈកម្មាធិការរៀបចំវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត យុវជនកម្ពុជា (yIGF) ឆ្នាំ ២០២៣។ វាជាពេលវេលាដ៏គួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើល និងរំភើបមួយដែលបានក្លាយជាផ្នែកមួយនៃគណៈកម្មាធិការ yIGF កម្ពុជា ដើម្បីរៀបចំវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត ដំបូងបង្អស់នៅកម្ពុជាដែលកម្មវិធីនេះធ្លាប់បានត្រូវប្រារព្ធនៅជុំវិញពិភពលោក ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ។បន្ទាប់មក ខ្ញុំបានជួបគណៈកម្មាធិការរៀបចំទាំងមូលក្នុងអំឡុងពេលនៃកិច្ចប្រជុំចាប់ផ្តើមនៅ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ ។ ចំណេះដឹងផ្នែកឌីជីថល និងអ៊ីនធឺណិត កំពុងដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយយុវជនចាំបាច់ត្រូវមានការយល់ដឹងកាន់តែច្រើនអំពីចំណេះដឹង ឌីជីថល និងគោលនយោបាយទាក់ទងនឹងអ៊ីនធឺណិត សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍខ្លួនឯង និងសង្គម។ ខ្ញុំរីករាយណាស់ដែលបានស្គាល់ក្រុមយុវជននៅទីនោះ។ យើងមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយគ្នាទៅវិញទៅមកតាមរយៈប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមផងដែរ។ សម្រាប់ការរៀបចំyIGF ត្រូវបានចែងចែកជាក្រុមគណៈកម្មាធិការសំខាន់ៗចំនួនបី។រួមមានគណៈកម្មាធិការកម្មវិធី គណៈកម្មាធិការទំនាក់ទំនង និងគណៈកម្មាធិការរដ្ឋបាល។ ខ្ញុំរីករាយ និងសាទរក្នុងការក្លាយជាផ្នែកមួយនៃគណៈកម្មាធិការទំនាក់ទំនង yIGF ខ្ញុំបានធ្វើការជាមួយសមាជិកក្រុមដែលមានគំនិតដូចគ្នា។ តួនាទីរបស់ខ្ញុំគឺសរសេរអត្ថបទប្លក់អំពីប្រធានបទទាក់ទងនឹងអ៊ីនធឺណិតដោយផ្តោតលើទិដ្ឋភាពប្រទេសកម្ពុជា។ តាមរយៈបទពិសោធន៏ទាំងនេះខ្ញុំបានស្វែងយល់ពីអ្វីដែលគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ជាច្រើនអំពីការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិត នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។បទពិសោធន៍ជជែកពិភាក្សាដំបូងរបស់ខ្ញុំខ្ញុំបានឆ្លងកាត់ការប្រកួតនិយាយជាសាធារណៈជាច្រើនតាំងពីខ្ញុំរៀននៅវិទ្យាល័យ។ កាន់តែភ័យខ្លាច ខ្ញុំកាន់តែហ៊ានតតាំងខ្លួនឯងឱ្យធ្វើរឿងនោះ។ ខ្ញុំជាមនុស្សដែលគិតទុកជាមុន ហើយភាគច្រើនខ្ញុំតែងមានការភ័យខ្លាចចំពោះការបញ្ចេញមតិ ជាពិសេសអំពីគំនិតផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ខ្ញុំនៅចំពោះមុខមនុស្សច្រើនកុះករ។ តាមរយៈការចូលរួមជាមួយ yIGF របស់កម្ពុជា ខ្ញុំបានប្ដេជ្ញាខ្លួនឯងឱ្យចូលរួមកិច្ចពិភាក្សាវែកញែកអំពីប្រធានបទ \"ការគ្រប់គ្រងអ៊ីនធឺណិត \" ជាមួយក្រុមរបស់ខ្ញុំ។កាលពីថ្ងៃទី ២៨ ខែកក្កដា គណៈកម្មាធិការវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតកម្ពុជា (Cambodia yIGF) បានផ្តួចផ្តើមការជជែកដេញដោលជាលក្ខណៈមិត្តភាពលើកដំបូងទាក់ទងនឹងប្រធានបទអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតដើម្បីទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍យុវជន ចូលរួមពិភាក្សាឱ្យចូលរួមកិច្ចពិភាក្សាវែកញែក អំពីអ៊ីនធឺណិត ។កាលពីថ្ងៃទី ១១ ខែសីហា វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត កម្ពុជាបានបើកកម្មវិធីជជែកដេញដោលជាលក្ខណៈមិត្តភាពលើកទី២ បន្ទាប់ពីកម្មវិធីទីមួយបានប្រព្រឹត្តិទៅប្រកបដោយភាពជោគជ័យ។ក្នុងនាមជាសមាជិកគណៈកម្មាធិការ yIGF ខ្ញុំពិតជាចង់ចូលរួមក្នុងការជជែកដេញដោលលើកទីពីរ និងចូលរួមការបណ្តុះបណ្តាលអំពីរបៀបជជែកពិភាក្សា និងបញ្ចេញមតិរបស់ខ្ញុំតាមរយៈការស្រាវជ្រាវលើប្រភពផ្សេងៗជាលក្ខណៈក្រុមជាលើកដំបូងក្នុងជីវិតរបស់ខ្ញុំ។\"មតិជាច្រើនយល់ថាក្រុមហ៊ុនផ្ដល់សេវាកម្មឌីជីថលគួរតែទទួលខុសត្រូវចំពោះការការពារទិន្នន័យអ្នកប្រើប្រាស់ និងការផ្តល់គោលការណ៍ប្រើប្រាស់ប្រកបដោយតម្លាភាព\" ជាប្រធានសម្រាប់ការជជែកពិភាក្សាជាលក្ខណៈមិត្តភាពលើកទីពីរ។ កំឡុងពេលនោះ ខ្ញុំបានរៀនពីរបៀបប្រមូលទិន្នន័យ និងព័ត៌មានបន្ថែមទៀតតាមរយៈការស្វែងរកតាមអ៊ីនធឺណិតសង្ខេបគំនិតសំខាន់ៗ ទទួលបានការយល់ដឹងថ្មីៗបន្ថែមទៀតអំពីអ្នកផ្តល់សេវាអ៊ីនធឺណិតនិងឧទាហរណ៍អំពីគោលនយោបាយទិន្នន័យ និងសេវាកម្មឌីជីថលរបស់ប្រទេសផ្សេងៗ។ ខ្ញុំក៏ចាប់អារម្មណ៍ផងដែរអំពីរបៀបដែលកម្មវិធីមួយចំនួនបានប្រើប្រាស់និងភ្ជាប់ទិន្នន័យរបស់យើងក្នុងគោលបំណងជាច្រើន វាជារឿងដែលថ្មីសម្រាប់ខ្ញុំ។ លើសពីនេះ ការជជែកវែកញែកបានជួយខ្ញុំឱ្យ ពង្រឹងជំនាញទន់របស់ខ្ញុំដូចជា ការធ្វើការងារជាក្រុម ការស្តាប់សកម្ម ការត្រិះរិះពិចារណានិងធ្វើឱ្យខ្ញុំដើរចេញពី comfort zone របស់ខ្ញុំដើម្បីបង្ហាញពីមតិរបស់ខ្ញុំ និងក្រុម អំពីប្រធានបទមួយនេះ។អនុស្សាវរីយ៍ និងការយល់ដឹងជាមួយកម្មវិធី yIGF កម្ពុជានៅថ្ងៃទី ២៣ និង ២៤ ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ២០២៣ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ បានរៀបចំវេទិកាដំបូងរបស់ yIGF នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ក្រោមប្រធានបទ \'ការពង្រឹងសមត្ថភាពឌីជីថល៖ ធានាលទ្ធភាពទទួលបាន សុវត្ថិភាព និងឱកាសសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា\' នៅបណ្ឌិត្យសភាបច្ចេកវិទ្យាឌីជីថលកម្ពុជា។អ្នកចូលរួមប្រហែល ២៥០ នាក់ រួមទាំងវាគ្មិន ៣៦ នាក់មកពីបណ្តាប្រទេសជាច្រើនរួមមាន ប្រទេសជប៉ុន នេប៉ាល់ ឥណ្ឌា ឥណ្ឌូនេស៊ី កូរ៉េ ម៉ាឡេស៊ី ហុងកុង និងហ្វីលីពីន។ព្រឹត្តិការណ៍នេះបានបង្ហាញប្រធានបទរងចំនួនបី៖ ការណែនាំអំពីការគ្រប់គ្រងបញ្ញាសិប្បនិម្មិត (AI) សិទ្ធិ និងទំនួលខុសត្រូវឌីជីថលតាមអ៊ីនធឺណិតនិងសុវត្ថិភាពអ៊ីនធឺណិតនិងភាពឯកជនទិន្នន័យ។ក្នុងរយៈពេលពីរថ្ងៃនេះខ្ញុំ និងគណៈកម្មាធិការរៀបចំ yIGF ទាំងអស់បានរៀបចំយ៉ាងសកម្ម និងបែងចែកភារកិច្ចសម្រាប់សមាជិកនីមួយៗព្រមទាំងអ្នកស្ម័គ្រចិត្ត ដើម្បីធានាថាកម្មវីធីនិងដំណើរការដោយរលូន។យើងបានជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ដើម្បីសម្រួលដល់ការចូលរួមរបស់ទស្សនិកជន ការធ្វើបទបង្ហាញរបស់ ការលេងហ្គែមកំសាន្ (ភូមិ yIGF Game) និង ការពិភាក្សាពីភាគីពាក់ព័ន្ធអំពីអ៊ីនធឺណិត នៅកម្ពុជា និងជំហានបន្ទាប់របស់ yIGF កម្ពុជា។ការរៀបចំកម្មវិធី ពីរថ្ងៃពេញ វាពិតជាមានការហត់នឿយ ប៉ុន្តែយើងបានសហការគ្នា និងចែករំលែកគំនិតរបស់យើងក្នុងអំឡុងពេលធ្វើការជាក្រុម និងទទួលបានចំណេះដឹងបន្ថែម។ យើងបានសិក្សាជាពិសេសអំពីបញ្ញាសិប្បនិមិត្តសន្តិសុខតាមអ៊ីនធឺណិតការចូលរួមពីភាគីពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗ ដើម្បីផ្តល់មតិស្ថាបនាសម្រាប់អ៊ីនធឺណិត ដែលមានសុវត្ថិភាពជាងមុនតាមរយៈវេទិកានេះ។ទន្ទឹមនឹងវេទិកានេះ ខ្ញុំមានឱកាសចូលរួមកម្មវិធីអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត ដែលនឹងរៀបចំនៅទីក្រុងក្យូតូ ប្រទេសជប៉ុន នៅថ្ងៃទី ៨ ដល់ ១២ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣ ជាមួយនឹងអ្នកចូលរួមចំនួន ១២នាក់មកពីគណៈកម្មាធិការរៀបចំ yIGF កម្ពុជា ក្រោមប្រធានបទ \"អ៊ីនធឺណិត ដែលយើងចង់បាន - ការផ្តល់អំណាចដល់ប្រជាជនទាំងអស់ \'\'។កម្មវិធី អភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត IGF ប្រចាំឆ្នាំលើកទី ១៨ នឹងអភិវឌ្ឍជុំវិញប្រធានបទរងដូចខាងក្រោម៖ AI និងការរួមចូលក្នុងបច្ចេកវិទ្យា; ជៀសវាងការបែងចែកអ៊ីនធឺណិត ; សុវត្ថិភាពតាមអ៊ីនធឺណិតឧក្រិដ្ឋកម្មតាមអ៊ីនធឺណិតនិងសុវត្ថិភាពលើអ៊ីនធឺណិត ; ការគ្រប់គ្រងទិន្នន័យ និងភាពជឿទុកចិត្តតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ; ការបែងចែកឌីជីថល និងការដាក់បញ្ចូល; អភិបាលកិច្ចឌីជីថលសកល និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ; សិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាព; និងនិរន្តរភាព និងបរិស្ថាន។ទាំងនោះគឺជាប្រធានបទដែលខ្ញុំចង់ដឹងចង់ឃើញ ហើយចង់ស្តាប់ទស្សនៈ និងការយល់ដឹងបន្ថែមពីមនុស្សជុំវិញពិភពលោក។ប្រធានបទដែលគួរអោយចាប់អារម្មណ៍បំផុតដែលខ្ញុំចង់ចូលរួមសម្រាប់ការពិភាក្សាកាន់តែស៊ីជម្រៅគឺ ឧក្រិដ្ឋកម្មតាមអ៊ីនធឺណិតនិងសុវត្ថិភាពលើអ៊ីនធឺណិតការគ្រប់គ្រងទិន្នន័យ និងការជឿទុកចិត្ត អភិបាលកិច្ចឌីជីថលសកល និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ សិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាព និងនិរន្តរភាព និងបរិស្ថានតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ។ខ្ញុំទន្ទឹងរងចាំក្នុងការចូលរួមក្នុងវេទិកាសកលនេះនៅប្រទេសជប៉ុនក្នុងសប្តាហ៍ខាងមុខនេះ ហើយចែករំលែកជាមួយអ្នកអំពីបទពិសោធន៍របស់ខ្ញុំក៏ដូចជាចំណេះដឹងរបស់ខ្ញុំបន្ទាប់ពីបានចូលរួមក្នុងវេទិកានេះ។
ត្រលប់ទៅពិភពពិត៖ កម្មវិធីអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក (APISG) ២០២៣ – ពីភីកសែលទៅមនុស្ស
បន្ទាប់ពីការចូលរួមកម្មវិធីអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក (APSIG) ២០២០ តាមរយៈអនឡាញ ! ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថា ដូចជាបានជាប់គាំងនៅក្នុងពិភពអនឡាញ ដូច្នេះការឈានជើងចូលទៅក្នុងកម្មវិធី APISG ២០២៣ ដោយផ្ទាល់គឺដូចជាខ្យល់អាកាសបរិសុទ្ធ។ លែងមានអេក្រង់ភ្លឹបភ្លែតៗទៀតហើយ មានមនុស្សពិតៗ និងការទំនាក់ទំនងរបស់គ្នាទៅបិញទៅមក។ ប្លក់របស់ហាំងឃាង បានបង្ហាញកម្មវិធីជាលក្ខណៈ ផ្លូវការហើយ ប៉ុន្តែសូម ខ្ញុំចែករំលែកចំណុចល្អ ៗ ពិសេសៗ មួយចំនួនរបស់ខ្ញុំ។ដំបូង យើងមើលពីក្រោយវាំងននអ៊ីនធឺណិត។ វាមិនមែនគ្រាន់តែជាវេទមន្ត! យើងបានរៀនអំពី protocols ម៉ាស៊ីនមេ និងសូម្បីតែខ្សែកាបឆ្លងកាត់មហាសមុទ្រ ដែលវាហាក់បីដូចជាផ្លូវហាយវេឌីជីថលជាដើម។ ការមើលឃើញហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដែលលាក់បាំងដែលបានភ្ជាប់យើងទាំងអស់គ្នា ភាសាស្ងប់ស្ងាត់នៅក្រោមរាល់ការចុច ធ្វើឱ្យខ្ញុំពេញចិត្តលើអ៊ីនធឺណិតកាន់តែច្រើន។បន្ទាប់មក យើងរៀនសូត្រអំពីសុវត្ថិភាពអ៊ីនធឺណិត។ នៅក្នុងយុគសម័យឌីជីថលនេះ ការការពារខ្លួនយើងតាមអ៊ីនធឺណិតគឺមានសារៈសំខាន់ដូចនៅពិភពខាងក្រៅដែរ។ អ្នកជំនាញបានបង្រៀនយើងអំពីឯកជនភាពទិន្នន័យ សុវត្ថិភាពអនឡាញ និងសូម្បីតែសុខុមាលភាពឌីជីថល។ វាជាការរំលឹកទាន់ពេលវេលាថាជីវិតអនឡាញរបស់យើងក៏សមនឹងទទួលបានការការពារផងដែរ។បន្ទាប់មក យើងបានមកកាន់ពិភពដ៏គួរឱ្យរំភើបនៃ ស្តង់ដារ World Wide Web Consortium (W3C) ។ ទាំងនេះគឺដូចជាឧបករណ៍ពិសេសដែលអាចធ្វើឱ្យគេហទំព័រកាន់តែប្រសើរឡើងសម្រាប់មនុស្សគ្រប់គ្នា ជាពិសេសសម្រាប់ជនមានពិការភាព។ យើងបានឃើញការបង្ហាញផ្ទាល់អំពីរបៀបដែលពួកគាត់ធ្វើការ ការធ្វើឱ្យគេហទំព័រកាន់តែរលូន និងងាយស្រួលប្រើ។ នេះបង្ហាញខ្ញុំថាគេហទំព័រនៅកម្ពុជាអាចនឹងអស្ចារ្យដូចគេហទំព័រផ្សេងៗទៀត ប្រសិនបើយើងប្រើការអនុវត្តល្អបំផុតទាំងនេះ។ប៉ុន្តែ APISG មិនមែនជជែកតែតែបញ្ហារហូតនោះទេ។ យើងមានលំហាត់ដែលពោរពេញដោយភាពសប្បាយរីករាយ ការគ្រប់គ្រងអ៊ីនធឺណិតក្នុងជីវិតពិត។ ស្រមៃថាការបោះជំហានចូលទៅក្នុងបុគ្គលផ្សេងៗគ្នា និងឈ្វេងយល់ពីទស្សនៈអ្នកដទៃ។ វាគឺជាការក្រើនរំលឹកដ៏មានអានុភាពថា ការសហការ និងការយោគយល់គ្នា គឺជាគន្លឹះសម្រាប់អនាគតរបស់អ៊ីនធឺណិត ទោះបីជាយើងមិនយល់ស្របក៏ដោយ។ហើយតើយើងអាចបំភ្លេចព្រឹត្តិការណ៍សង្គមបានដោយរបៀបណា? ការពោរពេញទៅដោយថាមពលនៃ របាំទាហ្វីលីពីន (ត្រឹមត្រូវ អ្នកមិនបានអានច្រលំនោះទេ!) ការចែករំលែកវប្បធម៌ដ៏កក់ក្តៅការទទួលដ៏រួសរាយរាក់ទាក់ ម្ហូបហ្វីលីពីនដ៏ឈ្ងុយឆ្ងាញ់ទាំងអស់បានរំឭកយើងថា អ៊ីនធឺណិតគឺជាការភ្ជាប់រវាងមនុស្ស និងវប្បធម៌។ នេះគឺជាកម្មវិធីជប់លៀងសកល!APISG ២០២៣ មិនមែនគ្រាន់តែជាសន្និសីទមួយប៉ុណ្ណោះទេ។ វាជាការភ្ញាក់ដឹងខ្លួនឡើងវិញ។ វាបង្ហាញខ្ញុំពីថាមពលនៃការតភ្ជាប់របស់មនុស្សក្នុងការរៀបចំអនាគតរបស់អ៊ីនធឺណិត។ ខ្ញុំចាកចេញមិនត្រឹមតែមានចំណេះដឹងប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែដោយក្តីសង្ឃឹម និងសុទិដ្ឋិនិយម។ នេះមិនមែនគ្រាន់តែជាអេក្រង់ទៀតទេ វាជាបង្អួចសម្រាប់អនាគតដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយការសហការ ការយល់ដឹង។ ឥឡូវនេះ សូមរក្សាសន្ទុះនោះបន្ត ហើយបង្កើតអ៊ីនធឺណិតដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពល្អបំផុតរបស់យើង – ភាពចម្រុះ ទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមក និងមានការវិវឌ្ឍឥតឈប់ឈរ។
“អ៊ីនធឺណិតដែលយើងចង់បាន – ការបង្កើនភាពអង់អាចសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា” បទពិសោធន៍របស់ខ្ញុំនៅវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតឆ្នាំ ២០២៣
វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត(IGF) បានប្រព្រឹត្តទៅរយៈពេលប្រាំថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃទី ៨ ដល់ថ្ងៃទី ១២ ខែតុលា ឆ្នាំ ២០២៣ នៅមជ្ឈមណ្ឌលសន្និសីទអន្តរជាតិក្យូតូ ទីក្រុងក្យូតូ ប្រទេសជប៉ុន។ កិច្ចប្រជុំប្រចាំឆ្នាំលើកទី ១៨ របស់ IGF ត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយរដ្ឋាភិបាលជប៉ុន។ IGF បានចាប់ផ្តើមដំបូងក្នុងឆ្នាំ ២០០៦ ដើម្បីនាំមនុស្សមកជួបជុំគ្នាពីក្រុមអ្នកពាក់ព័ន្ធនានាក្នុងការពិភាក្សាអំពីគោលនយោបាយសាធារណៈឌីជីថល។ការចូលរួមក្នុង IGF ២០២៣ គឺជាសុបិនក្លាយជាការពិតមួយសម្រាប់ខ្ញុំ។ នៅក្នុងប្លក់នេះខ្ញុំនឹងបង្ហាញពីពេលវេលាដ៏គួរឱ្យចងចាំដែលខ្ញុំបានជួបប្រទះក្នុងអំឡុងពេលព្រឹត្តិការណ៍នេះ អ្វីដែលខ្ញុំបានរៀនពីព្រឹត្តិការណ៍ និងចែករំលែកការពិភាក្សាសំខាន់ៗ។ក្នុងអំឡុងពេលទាំងប្រាំនៃវេទិកានេះ ប្រធានបទរងចំនួន ៨ ត្រូវបានគេយកទៅពិភាក្សារួមមាន (១) បញ្ញាសិប្បនិមិត្ត និងបច្ចេកវិទ្យាដែលកំពុងរីកចម្រើន (២) ការជៀសវាងការបែកបាក់នៃអ៊ីនធឺណិត (៣) សុវត្ថិភាពអ៊ីនធឺណិត ឧក្រិដ្ឋកម្មតាមអ៊ីនធឺណិត និងសុវត្ថិភាពលើអ៊ីនធឺណិត (៤) អភិបាលកិច្ចទិន្នន័យ និងការជឿទុកចិត្ត (៥) ការបែងចែក និងបរិយាប័នឌីជីថល (៦) អភិបាលកិច្ច និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការឌីជីថលសកល (៧) សិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាព និង (៨) និរន្តរភាព និងបរិស្ថាន។ វគ្គទាំងអស់ត្រូវបានរៀបចំឡើង សម្រាប់ទម្រង់ផ្សេងៗ រួមមានទាំងការពិភាក្សារហ័ស សិក្ខាសាលា និងកិច្ចប្រជុំកម្រិតខ្ពស់។បន្ថែមពីលើវគ្គផ្តល់ព័ត៌មានទាំងអស់ តំបន់ស្តង់ បានផ្តល់ឱកាសចម្រុះ ដើម្បីភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយក្រុមហ៊ុន អង្គការ និងក្រុមយុវជនសង្គមស៊ីវិលដែលបានផ្សព្វផ្សាយពី សេវាកម្ម និងកម្មវិធីរបស់ពួកគេ។ លើសពីនេះ ខ្ញុំក៏បានរៀនសូត្រនូវវប្បធម៌ដ៏សម្បូរបែបរបស់ប្រទេសជប៉ុន ដោយស្លៀកសំលៀកបំពាក់ប្រពៃណីជប៉ុនហៅថា គីម៉ូណូ ចូលរួមក្នុងពិធីតែរបស់ជប៉ុន និងចូលរួមក្នុងពិធីជប់លៀងអាហារពេលល្ងាច ដែលមានការសម្តែងនូវប្រពៃណីជប៉ុន ការបាញ់កាំជ្រួច និងម្ហូបជប៉ុន។ក្នុងអំឡុង IGF ២០២៣ ខ្ញុំក៏បានចូលរួមជាអ្នកសម្របសម្រួលនៃវគ្គពិភាក្សារហ័សលើប្រធានបទនៃ បដិវត្តន៍ការសិក្សាដែលជំរុញដោយ បញ្ញាសិប្បនិមិត្តនាថ្នាក់ឧត្តមសិក្សានៅកម្ពុជា និងចូលរួមវគ្គ ការពន្លឿន ការផ្លាស់ប្តូរថាមពលប្រកបដោយបរិយាប័ន ដែលមានវាគ្មិនមកពីកម្ពុជា។ វាជាវគ្គដ៏គួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍មួយ នៅពេលដែលយើងពិភាក្សាអំពី បញ្ញាសិប្បនិមិត្តដែលអាចផ្តល់ផលប៉ះពាល់ដល់ការអប់រំនាថ្នាក់ឧត្តមសិក្សានៅកម្ពុជា ការចូលរួមរបស់យើងគឺមកពីមជ្ឈដ្ឋានផ្សេងៗ រួមមានស្ថាប័នអប់រំ យុវជន អ្នកសារព័ត៌មាន សង្គមស៊ីវិល រដ្ឋាភិបាល និងវិស័យឯកជន។ខ្ញុំពិតជាមានកិត្តិយស និងរីករាយណាស់ដែលបានចូលរួមក្នុងពិធីបើក IGF ២០២៣ នៅពេលដែលខ្ញុំមានឱកាសបានជួប និងស្តាប់សុន្ទរកថារបស់លោក Fumio Kishida នាយករដ្ឋមន្រ្តីជប៉ុន និងលោក Vint Cerf ដែលជាបិតានៃអ៊ីនធឺណិត។ ក្នុងពិធីនោះ ពួកគេបានលើកឡើងពីសារៈសំខាន់នៃអ៊ីនធឺណិតនៅក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃរបស់យើង ដោយសារវាជួយជំរុញការអភិវឌ្ឍ។ ខ្ញុំពិតជាចាប់អារម្មណ៍នឹងសុន្ទរកថារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី Fumio Kishida អំពីការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពដ៏សំខាន់លើដំណើរការ Hiroshima AI ខណៈដែលខ្ញុំជឿថាវានឹងជំរុញប្រព័ន្ធ AI និងបង្កើតក្រមសីលធម៌សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍ និងប្រើប្រាស់ AI ផងដែរ។ ការពិភាក្សានេះបង្ហាញពីវិធីសាស្រ្តដ៏ល្អបំផុតក្នុងការជំរុញការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវរបស់ បញ្ញាសិប្បនិមិត្ត ខណៈពេលដែលជៀសវាងការបែកបាក់។គន្លឹះសំខាន់ៗពីវគ្គគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍គណៈកម្មាធិការកម្រិតខ្ពស់ស្តីពីនិន្នាការវិវត្តនៃព័ត៌មានមិនពិត &ព័ត៌មានក្លែងក្លាយក្នុងវគ្គនេះ ខ្ញុំមានឱកាសបានស្តាប់អ្នកជំនាញផ្នែកអក្ខរកម្មព័ត៌មាន។ វគ្គនេះបានពិភាក្សាអំពីវិធីសាស្រ្ត ដើម្បីកំណត់អត្តសញ្ញាណ ប្រភេទ និងគំរូនៃព័ត៌មានមិនពិត និងព័ត៌មានក្លែងក្លាយ និងវិធីសាស្រ្តក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានេះ។តើវិធីសាស្រ្តគោលការណ៍ជាស្រទាប់អាចបញ្ឈប់ការបែកខ្ញែកអ៊ីនធឺណិតបានទេ?ការពិភាក្សាផ្តោតលើគោលនយោបាយសាធារណៈ ដែលជាគំនិតផ្តួចផ្តើមពី សង្គមស៊ីវិលរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីជម្នះបញ្ហានៃការបែកខ្ញែកអ៊ីនធឺណិត។ ក្រុមអ្នកពិភាក្សាបង្ហាញករណីសិក្សាដែលប្រទេសមួយចំនួនប្រឈមនឹងបញ្ហានេះ។ ការចូលរួមរបស់សង្គមស៊ីវិល និងសហគមន៍អ៊ីនធឺណិត ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ។ អ្នកជំនាញបង្ហាញពីសារៈសំខាន់នៃអ៊ីនធឺណិតក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចសង្គម ហើយបុគ្គលគ្រប់រូបគួរតែអាចប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតបាន។ការពន្លឿនការផ្លាស់ប្តូរថាមពលប្រកបដោយបរិយាប័នវគ្គនេះផ្តោតសំខាន់ទៅលើបច្ចេកវិទ្យាឌីជីថល ដើម្បីសម្រេចបាននូវគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព។ វាជាវគ្គទីពីរនៅក្នុង IGF ២០២៣ ដែលមានវាគ្មិនមកពីប្រទេសកម្ពុជា។ វាគ្មិនក៏បានបង្ហាញពីកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរួមគ្នាជាសកលឆ្ពោះទៅរកថាមពលនាពេលអនាគត ដែលគ្មាននរណាម្នាក់គួរទុកចោលនោះទេ។ លើសពីនេះ យុវជនក៏ដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការសម្រេចបាននូវថាមពលបៃតង និងនិរន្តរភាពបរិស្ថាននាពេលអនាគត។គំរោងអនាគតបន្ទាប់ពីត្រឡប់ពី IGF ២០២៣ ខ្ញុំមានគោលដៅធានាបាននូវនិរន្តន៍ភាព នៃអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតនៅកម្ពុជា។ វាបានអនុញ្ញាតឱ្យខ្ញុំចូលរួមក្នុងវេទិកា អភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតផ្សេងទៀត ដោយធ្វើជាវាគ្មិនក្នុងការចែករំលែកវគ្គស្តីពី My Digital Risk Workshop ដែលខ្ញុំបាននិយាយអំពីវិធីបង្កើតពាក្យសម្ងាត់ដែលមានសុវត្ថិភាព។ ខ្ញុំត្រូវបានបំផុសគំនិតដោយសកម្មភាព IGF និងគំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់ក្រុមយុវជនដទៃទៀត ដើម្បីបង្កើតសហគមន៍អភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីផ្លាស់ប្តូរគំនិតស្តីពីនិន្នាការឌីជីថលសកល សុវត្ថិភាពតាមអ៊ីនធឺណិត របៀបជៀសវាងការបែកបាក់អ៊ីនធឺណិត និងបញ្ហាទាក់ទងនឹងអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត ផ្សេងៗទៀត។ខ្ញុំសូមឆ្លៀតឱកាសនេះ ដើម្បីថ្លែងអំណរគុណចំពោះ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ (អូឌីស៊ី) ដែលបានផ្តល់ការគាំទ្រផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ និងឱកាសសម្រាប់ខ្ញុំក្នុងការចូលរួម IGF លើកទី ១៨ នៅប្រទេសជប៉ុន។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថាខ្ញុំនឹងបានធ្វើការជាមួយក្រុមការងារ អូឌីស៊ី លើគម្រោងអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតនាពេលអនាគត ដើម្បីរក្សាបាននូវនិរន្តរតភាពនៃ IGF និងការផ្សព្វផ្សាយចំណេះដឹងអំពីអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតដល់យុវជនកម្ពុជានាពេលអនាគត។
បទពិសោធន៍ IGF ២០២៣ ដែលមិនអាចបំភ្លេចបាន៖ ការរុករកអ៊ីនធឺណិត និងគន្លឹះសំខាន់ដែលខ្ញុំបានទទួល
ការចាប់ផ្តើមដំណើរដ៏មិនគួរឱ្យជឿទៅកាន់វេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតឆ្នាំ ២០២៣ ដែលរៀបចំដោយអង្គការសហប្រជាជាតិនៅទីក្រុងក្យូតូ ប្រទេសជប៉ុន គឺជាសុបិនក្លាយជាការពិត។ នៅក្នុងការបង្ហោះប្លក់នេះ ខ្ញុំនឹងចែករំលែករឿងសំខាន់ៗពីព្រឹត្តិការណ៍ បំភ្លឺលើការពិភាក្សាសំខាន់ៗ និងឥទ្ធិពលដែលវាមានលើខ្ញុំនាថ្ងៃមុខ។ ការបើកកម្មវិធីដ៏អស្ចារ្យ និងការចូលរួមក្នុងវគ្គពិភាក្សា វេទិកានេះមានរយៈពេលប្រាំថ្ងៃ ដែលរៀបចំឡើងដើម្បីបង្កើនការចូលរួម និងបំផុសគំនិតដល់អ្នកចូលរួម។ នៅថ្ងៃដំបូង ខ្ញុំបានឃើញការសម្ពោធបើកកម្មវិធីដ៏ធំ ដែលពោរពេញទៅដោយសិក្ខាសាលាដ៏គួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ និងការពិភាក្សាកម្រិតខ្ពស់លើប្រធានបទថ្មីៗដូចជា បញ្ញាសិប្បនិម្មិត(AI) សុវត្ថិភាពតាមអ៊ីនធឺណិត និងប្រធានបទជាច្រើនទៀត។ លើសពីវគ្គសិក្សានេះ កម្មវិធីមានតំបន់ស្តង់ដែលបានបង្ហាញឱកាសជាច្រើនដើម្បីភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយក្រុមហ៊ុន អង្គការ និងក្រុមយុវជនដែលផ្សព្វផ្សាយសម្រាប់សេវាកម្ម និងកម្មវិធីរបស់ពួកគេ។ លើសពីនេះ អ្នកចូលរួមមានឱកាសទទួលបានបទពិសោធន៍ប្រពៃណីរបស់ប្រទេសជប៉ុន តាមរយៈការស្លៀកពាក់បែបប្រពៃណីជប៉ុន និងចូលរួមក្នុងពិធីផឹកតែជប៉ុនផងដែរ។ ថ្ងៃនេះបានបញ្ចប់ដោយការប្រារព្ធពិធីយ៉ាងអធឹកអធមរួមទាំងការបាញ់កាំជ្រួច និងការសម្តែងរបស់ប្រពៃណីជប៉ុន។ ការកសាងទំនាក់ទំនង៖ បណ្តាញទំនាក់ទំនង គឺជាទិដ្ឋភាពមួយផ្សេងទៀតនៃបទពិសោធន៍របស់ខ្ញុំនៅ IGF ២០២៣។ ខ្ញុំបានអញ្ជើញបុគ្គលជាច្រើនឱ្យចូលរួមក្នុងវគ្គធ្វើបទបង្ហាញពីររបស់យើងដែលបង្ហាញអំពី បដិវត្តការសិក្សាដែលជំរុញដោយ AI នៅក្នុងឧត្តមសិក្សាកម្ពុជា និងការពន្លឿនការផ្លាស់ប្តូរថាមពលរួមបញ្ចូល។ វគ្គទាំងនេះគឺជាវគ្គបង្ហាញលើកដំបូងដែលមិនធ្លាប់មានដែលមានជនជាតិខ្មែរយើងជាអ្នកពិភាក្សានៅក្នុងវេទិកាអន្តរជាតិនេះ។ ខ្ញុំរីករាយដែលបានឃើញអ្នកចូលរួមជាច្រើនដែលចាប់អារម្មណ៍លើប្រធានបទរបស់យើង។ ពិធីបើកដ៏អង់អាច៖ ពិធីបើក IGF ២០២៣ គឺជាឱកាសដ៏សំខាន់មួយ ដែលធ្វើឡើងដោយមានការចូលរួមពីបុគ្គលដ៏មានកិត្តិយស ដូចជានាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន Kishida Fumio និងលោក Vint Cerf ដែលជាបិតានៃអ៊ីនធឺណិតផ្ទាល់។ សុន្ទរកថារបស់ពួកគេបានគូសបញ្ជាក់ពីតួនាទីសំខាន់នៃអ៊ីនធឺណិតក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃរបស់យើង ដោយសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើឥទ្ធិពលរបស់វាទៅលើសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចសង្គម ការអភិវឌ្ឍន៍ សុខភាព និងសន្តិសុខ។ បន្ថែមពីនេះ ពួកគេបានទទួលស្គាល់ការគំរាមកំហែងដែលបង្កឡើងដោយព័ត៌មានមិនពិត និងឧក្រិដ្ឋកម្មតាមអ៊ីនធឺណិត ខណៈពេលដែលអំពាវនាវឱ្យមានគោលនយោបាយដែលមានការទទួលខុសត្រូវ និងវិធីសាស្រ្តរួមបញ្ចូលមួយដើម្បីបង្រួបបង្រួមការបែងចែកឌីជីថល។ គន្លឹះសំខាន់ៗពីវគ្គគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ និយាយជាមួយអ្នករស់នៅក្នុង Metaverse ៖ នៅក្នុងវគ្គនេះ ខ្ញុំមានឱកាសជួបជាមួយ Nem ដែលជា YouTuber ដ៏ពេញនិយម និងជាអ្នករស់នៅ Metaverse ។ វគ្គនេះបានពិភាក្សាអំពីអត្ថប្រយោជន៍នៃការប្រើប្រាស់ Metaverse សម្រាប់ការបង្កើតមាតិកាប្រកបដោយភាពច្នៃប្រឌិត ដូចជាប្រសិទ្ធភាពនៃការចំណាយ សមត្ថភាពក្នុងការគេចចេញពីការពិត ការបង្កើនភាពច្នៃប្រឌិតតាមរយៈការផ្លាស់ប្តូររូបរាង និងផ្ទៃខាងក្រោយ និងការលើកកម្ពស់ភាពចម្រុះនៃយេនឌ័រ។ អត្ថប្រយោជន៍ និងបញ្ហាប្រឈមនៃការពិតនិម្មិត៖ ការពិភាក្សាដ៏គួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍មួយបានវិលជុំវិញអត្ថប្រយោជន៍ និងបញ្ហាប្រឈមដែលមានសក្តានុពលដែលបង្ហាញដោយបច្ចេកវិទ្យាដែលកំពុងរីកចម្រើនដូចជាបញ្ញាសិប្បនិម្មិត និងការពិតនិម្មិត។ ខ្ញុំបានស្វែងយល់ពីតម្រូវការសម្រាប់គោលការណ៍ និងគុណតម្លៃរួម ដើម្បីដឹកនាំការអភិវឌ្ឍន៍របស់បច្ចេកវិទ្យា ដោយធានាថាវាស្របតាមសិទ្ធិមនុស្ស និងការពិចារណាអំពីសីលធម៌។ តម្លាភាព គណនេយ្យភាព និងការពន្យល់បកស្រាយត្រូវបានកំណត់ថាជាកត្តាសំខាន់ក្នុងការរចនា និងអភិបាលកិច្ចរបស់ពួកគេ។ តម្រូវការដើម្បីធ្វើសមតុល្យរវាងវិធីសាស្រ្តពីលើចុះក្រោម និងពីក្រោមឡើងលើ ដោយផ្តោតលើស្តង់ដារពិភពលោក និងការអភិវឌ្ឍន៍ផ្អែកលើតម្លៃ ត្រូវបានកំណត់ថាជាកត្តាចាំបាច់។ មួយទសវត្សរ៍ក្រោយ៖ការបង្កើតមាតិកា និងការចូលប្រើព័ត៌មានបើកចំហ៖ ការសន្ទនាបានតម្រង់ឆ្ពោះទៅរកសារៈសំខាន់នៃអ្នកប្រើប្រាស់ក្នុងការបង្កើតបច្ចេកវិទ្យាថ្មី ដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមនានាទាក់ទងនឹងការគ្រប់គ្រងមាតិកាដែលបង្កើតដោយអ្នកប្រើប្រាស់ ការតភ្ជាប់ ភាពងាយស្រួល និងបច្ចេកទេសចែកចាយមាតិកា។ យើងបានស្វែងយល់ពីសារៈសំខាន់នៃក្របខ័ណ្ឌរក្សាសិទ្ធិក្នុងការគាំទ្រការផលិតមាតិកា តម្រូវការសម្រាប់ការភ្ជាប់គ្នាកាន់តែជិតស្និទ្ធរវាងបណ្តាញ និងសេវាកម្មមាតិកា និងតួនាទីសំខាន់នៃភាពចម្រុះនៃភាសា និងវប្បធម៌នៅក្នុងបរិយាកាសផ្សាយបន្តផ្ទាល់។ ការប្រឈមមុខនឹងព័ត៌មានមិនពិត និងការពិតទីផ្សារឌីជីថល៖ ការសន្ទនាបានបំភ្លឺអំពីសារៈសំខាន់នៃការពិចារណាបរិបទក្នុងស្រុក នៅពេលសិក្សាព័ត៌មាននៅភាគខាងត្បូងសកល ដោយជំរុញឱ្យមានការយល់អំពីបរិស្ថានវិទ្យាដ៏ធំនៃសិទ្ធិ និងការតស៊ូ។ ការការពារប្រកបដោយក្រមសីលធម៌ ការអនុវត្តល្អក្នុងការផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម និងការវិភាគហានិភ័យក្នុងយុទ្ធនាការទីផ្សារត្រូវបានគូសបញ្ជាក់ ដើម្បីទប់ទល់នឹងការគំរាមកំហែងដែលអាចកើតមានចំពោះអ្នកសារព័ត៌មាន និងការនិយាយដោយសេរី។ ការប្រើប្រាស់ទិន្នន័យផ្ទាល់ខ្លួនដោយវេទិកាឌីជីថលសម្រាប់ការពង្រីកមាតិកា ត្រូវការវិធានការច្បាប់ និងតម្លាភាព ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត និងបំភាន់។ ការបញ្ជ្រាបភាពធន់នឹងអ៊ីនធឺណិត និងរបៀបវារៈនៃការអភិវឌ្ឍន៍៖ ការពិភាក្សាផ្តោតលើការកសាងសមត្ថភាពតាមអ៊ីនធឺណិត និងការតភ្ជាប់របស់វាទៅនឹងគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍។ វិស័យសំខាន់ៗចំនួនបួនសម្រាប់ការកំណត់អាទិភាពត្រូវបានកំណត់៖ ការពង្រឹងតួនាទីនៃភាពធន់តាមអ៊ីនធឺណិត ការជំរុញការកសាងសមត្ថភាពអ៊ីនធឺណិតប្រកបដោយនិរន្តរភាព ការកសាងសមត្ថភាពតាមអ៊ីនធឺណិតប្រកបដោយវិជ្ជាជីវៈ និងការពង្រឹងតួនាទីនៃភាពធន់តាមអ៊ីនធឺណិតក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍។ អ្នកជំនាញបានអំពាវនាវឱ្យមានការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងច្បាស់លាស់រវាងភាពធន់នឹងអ៊ីនធឺណិត និងការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងកសាងសមត្ថភាពប្រកបដោយនិរន្តរភាព និងការចូលរួមរបស់សមាជិកសភាក្នុងការបណ្តុះបណ្តាល និងការបែងចែកធនធានសម្រាប់សន្តិសុខអ៊ីនធឺណិត។ ចំណាប់អារម្មណ៍ទៅលើប្រទេសជប៉ុន៖ ប្រទេសជប៉ុនបានបន្សល់ទុកនូវចំណាប់អារម្មណ៍ដ៏យូរអង្វែងមកលើខ្ញុំ។ ខ្ញុំកត់សំគាល់ថា ប្រទេសនេះមានប្រព័ន្ធធ្វើដំណើរសាធារណៈលឿន និងអាចចូលប្រើប្រាស់បានគ្រប់គ្នា ភាពស្អាតប្រកបដោយអនាម័យនៅគ្រប់ទិសទី និងការយកចិត្តទុកដាក់របស់ប្រទេសក្នុងការបង្ហាញពីវប្បធម៌ដ៏សម្បូរបែប។ យើងអាចរៀនពីប្រទេសជប៉ុនបាន ដូចជាយុទ្ធសាស្ត្រឥទ្ធិពលទន់របស់ប្រទេសជប៉ុន ដោយបញ្ចូលទំនិញមានរូបភាពគួរឱ្យស្រលាញ់ អាហារ និងរូបតុក្កតាជានិមិត្តសញ្ញាដ៏ទាក់ទាញដើម្បីទាក់ទាញភ្ញៀវអន្តរជាតិ។ ផែនការអនាគត និងការដឹងគុណ៖ បទពិសោធន៍ IGF ២០២៣ បានធ្វើឱ្យចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់ខ្ញុំទៅលើប្រធានបទអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត ជំរុញខ្ញុំឱ្យចូលរួមក្នុងវេទិកា និងសន្និសិទផ្សេងៗបន្ថែមទៀត ដើម្បីពង្រីកចំណេះដឹងរបស់ខ្ញុំ និងចែករំលែកវាជាមួយអ្នកដទៃ។ ខ្ញុំត្រូវបានបំផុសគំនិតឱ្យបង្កើតសហគមន៍ឌីជីថល ដើម្បីផ្លាស់ប្តូរការយល់ដឹងអំពីអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត AI និងការបង្កើតមាតិកា។ ខ្ញុំសូមថ្លែងអំណរគុណយ៉ាងជ្រាលជ្រៅចំពោះអង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ (ODC) ដែលបានផ្ដល់ឱកាសឱ្យខ្ញុំចូលរួមក្នុងព្រឹត្តិការណ៍នេះ ដោយបានជួយជាជំនយទៅលើការចំណាយលើការធ្វើដំណើរ និងទិដ្ឋាការរបស់ខ្ញុំ។ ការទទួលស្គាល់របស់អង្គការចំពោះកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ខ្ញុំបានជំរុញខ្ញុំឆ្ពោះទៅរកការពង្រីកបណ្តាញអន្តរជាតិ និងចំណេះដឹងរបស់ខ្ញុំ។